Koeienparadijs op aarde

Bibi Dumon Tak is begaan met het lot van dieren, dat blijkt uit haar werk. Zie bijvoorbeeld Laika tussen de sterren, Soldaat Wojtek, Mikis de ezeljongen, We gingen achter hamsters aan en Siens hemel. Dat zijn geen droge naslagboeken, maar met passie geschreven verhalen. Ze zitten goed in elkaar en laten zich vlot lezen, en het is geen wonder dat ze er al de nodige bekroningen voor heeft mogen ontvangen.

Het koeienparadijs heeft een onderwerp dat haar op het lijf is geschreven: het Koeienrusthuis, opgezet door Bert Hollander en vanaf 1996 officieel onder beheer van Stichting De Leemweg, waarvan Bert Hollander de drijvende kracht is. 'Op dit moment telt de Leemweg 48 bewoners, van jong tot heel oud'. Koeien, welteverstaan.
Op de site van het Koeienrusthuis legt Bibi Dumon Tak uit hoe ze tot Het koeienparadijs kwam:

Met de ontsnapping van Viktoria uit het slachthuis begon mijn schrijverschap. Nadat ik de foto van Viktoria in de krant had zien staan wilde ik een boek over koeien schrijven, koeienparadijs, getiteld: De geluksboerderij. Dat was in 1998. Ik bezocht de boerderij van Bert Hollander, waar Viktoria stond in 1999, en trof daar al die aan de slacht ontsnapte dieren. Ik besloot toen een non-fictieboek over koeien in het algemeen te schrijven, met het verhaal van Viktoria en haar lotgenoot Claartje als openingshoofdstuk. 
Het koeienboek verscheen in 2001 en kreeg een Zilveren Griffel. 
Er volgden daarna nog vele boeken. Ik ontmoette honderden mensen, maar met Bert Hollander en zijn koeien ben ik altijd bevriend gebleven. (Ik kocht zelf in 2008 een koe die aan de slacht was ontsnapt en bracht haar naar De Leemweg. Ik verzorg de Nieuwsbrief voor de donateurs en zorg op die manier voor inkomsten voor de stichting. Inmiddels maak ik de Nieuwsbrief samen met Steef Liefting die ook de vormgeving deed voor dit boek.)
Toen de Leemweg vorig jaar 20 jaar bestond wilden we (Bert en ik) een boek maken over alle bewoners van De Leemweg: De geluksboerderij. 
Het werd hoog tijd. Claartje en Viktoria leefden nog altijd. Ze waren inmiddels de oudste koeien van Nederland. Zij lieten zien dat ontsnappen uit een slachthuis zin had. Steef Liefting bracht Hans van der Meer en mij samen, en zo maakten we gedrieën dit boek. Ik zie het als een kroon op mijn werk. De titel werd gewijzigd in: Het koeienparadijs.

Het koeienparadijs bevat 20 portretten van bewoners, koeien dus, waaronder twee dubbelportretten. Ze zijn bijzonder opgezet, namelijk alsof de koeien zelf aan het woord zijn, gevolgd door een kort tekstje met gegevens over haar of hem. Men kan zich afvragen of dat nog non-fictie is, koeien die hun eigen verhaal vertellen. Ze krijgen bijvoorbeeld wel bijzondere denkbeelden over de dood toebedeeld. Bikkel bijvoorbeeld:

Alle dieren die hier vertrekken, vertrekken in vrede. En ik voel dat ik ook bijna verhuizen zal.

Of Deci:

Ik heb de dood in de ogen gekeken. Hij stond al voor me. Wij koeien weten wanneer het onze tijd is. En mijn tijd was het. Waarom ik dat denk? Omdat de dood vaste klant was in onze stal. Om de haverklap kwam hij via de mestkelder en de roosters omhoog en nam en nam. De dood had honger en niemand van ons, echt niemand, stribbelde tegen als hij weer eens door de stallen joeg.


      Deci. 

Ik weet het, koeiengevoelens beschrijven is niet makkelijk. Wij weten niet wat er omgaat in de koeiekop, kunnen ons dat niet voorstellen, want we zijn geen koe. Het worden dus vrijwel automatisch mensengevoelens die we de koeien toeschrijven. Bibi Dumon Tak is hierin heel ver gegaan.
Geen non-fictie dus, wat mij betreft, maar de koeien die ze aan het woord laat, bestaan wel degelijk, de foto's (van Hans van der Meer) staan naast de geschreven portretten en wie dat wil, kan ze bezoeken - en Stichting De Leemweg steunen. Dat deel is zeker non-fictie en aangezien het helder is dat Bibi Dumon Tak met dit boek De Leemweg wou steunen, kan ik concluderen dat ze daarin glansrijk is geslaagd.

Dumon Tak, Bibi, & Hans van der Meer. Het koeienparadijs. Querido, 2017. ISBN 978 90 451 2121 5, 62 p.