'Uit meer en meer psychologisch onderzoek blijkt dat we ons eigen geluk voor een aanzienlijk deel in eigen hand hebben, maar dat er ook veel misverstanden bestaan over waar we wel en niet gelukkig van worden', schrijft professor Ap Dijksterhuis op zijn (hier en daar slecht bijgehouden) website.
In Wie (niet) reist is gek schrijft hij ergens dat veel reizigers op zoek zijn naar een soort Shangri-La, een aards paradijs. Op zoek naar geluk, dus.
Of dat waar is, laat ik ter overdenking aan de lezer, maar ik kan zijn bewering goed gebruiken als opstapje naar het boek dat ik wél wil bespreken.
Op haar geheel eigen wijze beschrijft Marit Törnqvist zo'n speurtocht in Het gelukkige eiland. Een verhaal met heel weinig tekst en veel beelden. Zo begint het:
Op een vlot
gebouwd van wrakhout
voer een meisje.
Ze was op weg
naar de horizon.
Nu is de horizon niet per se het geluk, maar na enige omzwervingen:
Op een dag
was de stilte terug,
de zee weer rimpelloos.
En middenin de zee
zag ze een houten bord.
Ze voer erheen en las.
H E T G E L U K K I G E E I L A N D
Daar wilde ze naartoe!
De horizon kon wachten.
Dat eiland vindt ze en het is een mooie ontknoping van het verhaal.
Het is zeker niet het Shangri-La van andere gelukszoekers, want het is er leeg. Geluk is: kunnen bedenken wat er allemaal zou kunnen zijn, in je eentje.
Dit is opmerkelijk: het naamloze meisje (dat we wellicht kennen uit Een klein verhaal over liefde) doet het alleen. Ze is en blijft alleen, al komt ze op haar reis diverse eilanden vol mensen tegen. Al snel na het begin:
Opeens was ze niet meer alleen.
Ze zag oude bekenden
en nieuwe gezichten.
Rare snuiters
en vreemde vogels.
Die passeert ze allemaal, want niemand kon haar zeggen waar de horizon was.
Dan komt ze dat houten bord tegen. Ze gaat op zoek naar het gelukkige eiland.
Daarna komt ze een reeks eilanden tegen die ondanks ogenschijnlijk tevreden bewoners niet aan haar ideaal voldoen.
Bijvoorbeeld:
Ze voer naar het eiland van diepe gedachten
en naar het eiland van altijd feest.
Ze kwam bij het eiland van vrijheid en blijheid
en bij het eiland van samen sterk.
Niet alleen die 'diepe gedachten' en 'samen sterk' (of 'vrijheid en blijheid'?) worden gesierd met een afbeelding, de vele andere eilanden vind je ook terug.
Haar tocht wordt grotendeels verteld in beelden. Zo'n 50 prachtige, droomachtige beelden, waarvan enkele dubbelpagina, die veel meer vertellen dan de rond 150 woorden (geschat) van de tekst, al maken ze die niet overbodig.
Alleen zijn als essentie van geluk wordt nog benadrukt door:
Na lang zwerven over zee
klonk er opeens een melodie.
Zo herkenbaar.
Zo vertrouwd.
Ze zag een eiland als een spiegel
waar iemand op haar wachtte.
Hier mocht ze voor altijd blijven
en haar leven delen.
Maar dat valt uiteindelijk tegen, want 'het delen ging steeds slechter en voor altijd was te lang'. Ze vertrekt en vindt dan dat eiland voor haar alleen.
Je zou in de verleiding kunnen komen om te denken dat er parallellen zijn met het leven van de auteur, maar daarover is (zeer verstandig) niets openbaars te vinden. Het zou een troostrijk verhaal kunnen zijn voor wie net een breuk in haar of zijn relatie heeft ervaren.
Sowieso is het een mooi en wijs verhaal - vind ik. Mooi om voor te lezen aan, te bekijken en te bespreken met kinderen, maar voor iedereen ook een prachtig verhaal voor op het nachtkastje, om herhaaldelijk te bekijken.
Marit Törnqvist. Het gelukkige eiland. Querido, 2017. ISBN 978 90 451 2098 8.
PS. De afbeeldingen in deze bespreking staan met opzet niet in volgorde. En het zijn scans, dus doen ze a priori geen recht aan de kwaliteit van het drukwerk. Wie ze ten volle wil savoureren, zal toch echt het boek moeten kopen. Er is een trailer op Youtube (met muziek van Marion von Tilzer) die een indruk van de beelden geeft, maar let op, de teksten die daarin verschijnen zijn niet die van het boek.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten