Zoeken in deze blog

dinsdag 10 juni 2025

Wat heet nieuws?

Een aankondiging in de e-post: een Kidsweek in week 23 over 'Hoe ga jij om met nieuws?'. Meteen een bespreeknummer aangevraagd, maar hoofdredacteur Henrike van Gelder liet me weten 'Dag Herman, je kunt alle content ook online lezen', met link.
Dat is waar en online vind je dan naast een interview met haar een 'dossier nieuwswerking'. Maar het is toch anders dan een papieren krantje. Dat dan weer wel bij het oud papier zou zijn beland, want er is toch iets online te vinden. Tja.
Er gaat veel over reacties op nieuws en slechts één item over de vraag of het waar is: 'Zo herken je  betrouwbaar nieuws'. Dat is heel trouwhartig.
 
Kom je er zelf niet uit? Dan kun je altijd een volwassene zoals je juf, meester of ouder(s) vragen om met je mee te kijken. 
 
Natuurlijk, die kennen de weg. Dat merk je bij verkiezingen.
En:
 
Bekijk door wie het nieuws wordt gebracht. Is dat een anoniem account op social media of wordt het geschreven door een betrouwbare nieuwsbron? Betrouwbare bronnen zijn bijvoorbeeld kranten, nieuwssites, universiteiten of overheidsinstanties. Let daarbij ook op de datum, is het bericht kort geleden geschreven of is de informatie al een paar jaar oud?
 
Gezegend het land waar 'overheidsinstanties' betrouwbare inlichtingen geven, en de ene nieuwssite is de andere niet...
Misschien wou de redactie haar jonge lezers niet al te veel achterdocht meegeven. 
 
Een variant op dit item is 'Hoe weet je of nieuws waar is?'. Die vraag wordt niet helemaal beantwoord, behalve onder het kopje 'Kop'.
 
Een van de makkelijkste manieren om nepnieuws te ontmaskeren: check de kop of de titel van een artikel of filmpje. Als de titel je expres en overdreven nieuwsgierig probeert te maken, dan mogen er al alarmbellen afgaan. Je kunt ook checken: wie heeft het stuk geschreven? Is het een bekende journalist die werkt voor een bekend medium? Staat het nieuws ook op andere betrouwbare sites? En vaak helpt je gezond verstand gebruiken ook. Als iets te mooi of bizar lijkt om waar te zijn, dan is dat waarschijnlijk ook zo. 
 
Is dat afdoende? Wat is bizar?
Ook een aardige is 'Zó wordt Kidsweek gemaakt', een video'tje. Ook heel trouwhartig: 'tijdens de redactievergadering bespreken we het nieuws van de week' en daaruit wordt een selectie gemaakt. Geen woord over controle.
 
Nu ging het de redactie ook vooral om reacties op het nieuws, dat blijkt ook uit de woorden van de hoofdredacteur:
 
'Een krant met alleen maar goed nieuws kan natuurlijk niet. Er gebeuren nu eenmaal nare dingen in de wereld. Toch proberen wij altijd te zoeken naar een lichtpuntje in een verhaal - wat gaat er wél goed? En door ook vooral te kijken naar wat oplossingen voor een probleem zijn. Wordt er gepraat over vrede in een oorlogssituatie? Is er een slimme uitvinding om klimaatverandering tegen te gaan? Maar we laten lezers ook zien wat ze zelf kunnen doen. Een inzamelingsactie beginnen bijvoorbeeld of meedoen aan een demonstratie. Ook niet onbelangrijk: we combineren zware verhalen met lichtere onderwerpen, zoals opvallend dierennieuws of een onvoorstelbaar record. Zo laten we zien dat er niet alleen maar narigheid in de wereld is én kun je ook even je zinnen verzetten.'
'Je kunt het nieuws mijden als je het eng vindt of er verdrietig van wordt. Dat is je eigen keuze. Maar wij denken dat het beter is je te informeren en te proberen te begrijpen wat er gebeurt en waarom. Wij geloven dat als je goed geïnformeerd bent, je sterker in je schoenen staat, de wereld beter begrijpt en makkelijker mee kunt doen. En met Kidsweek kan dat op een veilige en betrouwbare manier.' 
 
Waarvan akte. 
 
 
Kidsweek. 'Weekkrant voor kinderen van 7 t/m 12 jaar'.
 

maandag 2 juni 2025

Die eindeloze dagen aan het luie, lome strand

21 gedichten vullen De zee is bijna alles van Marco Kunst. En raad eens, ze rijmen!
Waar vind je dat nog...
 
Nou, in veel liedteksten, onder andere. En doordat de dichter ook nog een duidelijk, degelijk ritme aanbrengt in zijn teksten, maakt dat ze zingbaar.
Het heet (flaptekst) een 'zinderende dichtbundel vol zee, zand en zingende woorden' en dat betekent dat ook de anonieme auteur van de flaptekst die zingbaarheid heeft opgemerkt. Marko Kunst schreef eigenlijk een bundel liederen, maar helaas zit er geen muziek bij. 

Die twee eerste strofes van het eerste lied, 'Meisje van de zee':
 
Er zat een meisje in mijn klas
dat in zee geboren was.
Ze rook naar wier en strand en zon,
en jongen, zwémmen dat ze kon!
 
Ze heette Mare Lieve van der Zee,
en in mijn dromen zwom ik mee
met haar langs eilanden en stranden,
verre havens, vreemde landen.
 
Een tetrameter heet zo'n ritme, vier versvoeten of accenten per regel. Hoor het refrein, althans, in de bundel het laatste couplet:
 
En ik?
Zeevaartschool heb ik gedaan,
honderd havens deed ik aan,
ik zwerf al jaren over zee.
Mare Lieve nam me mee. 

Niet in alle gedichten is het ritme zo strak, maar zingbaar zijn ze allemaal.
Neem 'Een kei':
 
Als ik slaap ben ik een kei,
een in- en intevreden kiezel,
op de bodem van de oceaan.
 
Geen ik, geen mij,
alleen maar nacht en kei,
een kei alleen
en diep verborgen in die steen,
eenvoudig als de oceaan
waarin mijn droom,
stroomt mijn bloed
als eb en vloed.
 
Langzaam langzaam slijt die kei
door onderstroom,
het water aait me glad en klein
tot ik verdwijn,
of tot de zon opnieuw
de bodem raakt
en ik ontwaak.
 
Het is een van de zwakkere teksten. Kei, kiezel of steen, dat maakt nogal uit, is er nu wel of geen ik en waar zit die droom nou precies? Die kei is een regeltje verder ineens me en hoezo raakt de zon opnieuw de bodem?
 
Zo valt er meer te muggenziften, en voor de liefhebbers ook te vergelijken, want achterin staat een 'Verantwoording' waaruit blijkt dat vier gedichten bewerkingen zijn van werk door andere dichters, te weten Philip Larkin, James Joyce, Roger Dévigne en Fernando Pessoa en die laatste dan nog via een vertaling door Jonathan Griffin.
 
Liever eindig ik met een simpel, mooi liedje, drie van de zeven coupletten uit 'Veerle en de zee'.

Kleine Veerle op het strand,
wiebeltenen in het zand.
Zachte handdoek, zonnestralen,
zonneklep en ijsje halen.
 
Lekker spelen in het zand,
maar Veer wil naar de waterkant.
Schepnet, emmer, zwempak aan,
klaar om naar de zee te gaan. 
 
(... ...)
 
Schuim op golven, papa lacht.
Zee veel groter dan Veer dacht.
Golven likken aan haar tenen.
Koud en nat! Ze neemt de benen.

 
 


Kunst, Marco. De zee is bijna alles. Met illustraties van Jeska Verstegen. Lemniscaat, 2025. ISBN 978 90 477 1746 1, 46 p.  

zondag 1 juni 2025

Letters in opstand

Altijd maar die schrijvers die bepalen waar we staan, voortaan doen we het zelf, besluiten de letters. Dat is het idee voor het verhaal LetterRijk, Rebellie der letteren, dat verscheen bij Nobel boeken, een imprint van 'de Stichting Nederlandse Onafhankelijke Behartiging van Literatuur, kortweg stichting NOBEL' Een stichting zonder bestuur, zo te zien, en een heel breed doel, 'het behartigen van literatuur in de breedste zin van het woord, zowel fictie als non-fictie'. Goh...
 
Volgens het boek betreft het een gevonden tekst, maar de website van de uitgeverij verraadt wat we vermoedden: Rob Bakker is de Auteur (met hoofdletter).
 
Volgens de website is het een
 
satirische novelle voor volwassen lezers én schrijvers: de letters schaffen schrijvers af en grijpen de macht. Een nieuw LetterRijk begeeft zich à la “1984” in de nieuwe heilsleer van de AI.
 
En:
 
Letter Rijk ontaardt in een satire op de menselijke maatschappij met dezelfde problemen als hiërarchie, inspraak, democratische meerderheden etc. Hoofdletters (Kapitalen) versus de Onderkast(e). Letters die zich man of vrouw of non-binair voelen. Ruzie om de inhoud en de doelstellingen; wie is de schrijver, wie is de lezer? Op het einde geeft de AI het antwoord op alle vragen. 

Zo is het maar net.
 
Er zitten best grappige vondsten in. Zoals de ruzie tussen onderkast j en dito n.
 
De twee letters stonden tegenover elkaar, want ieder claimde voor de bouw van dezelfde gang een eigen gelijk en dat stuitte steeds op een 'Ja' en 'Nee'.
De Neo A werd erbij geroepen. Hij genoot van dit soort interventies, die bevestigden immers zijn rol als leider.
'De waarheid ligt in het midden,' verzoende hij de twee kemphanen. 'Daarom zet ik de letter W tussen jullie in en noemen we deze gang de Gang an de Waarheid. Dan kunnen jullie altijd hier discussiëren en proberen de waarheid mee te krijgen.'
Dat klonk als een redelijk alternatief.
'Ik zal er een doodlopend gangetje van maken,' stelde de Neo X voor aan de Neo A. 'Dan staan ze niemand in de weg.'
'Doodlopend... Een goede plek voor de Waarheid,' beaamde de Neo A tevreden.
 
We zien in dit citaat overbodige uitleg en een cliché (kemphanen), maar 'doodlopend... een goede plek voor de waarheid' is een sterke vondst.
 
En verder nodigde het boek uit tot bladeren, en dat is dodelijk. Er mogen dan sterke vondsten in staan, het is te springerig en te uitgebreid om echt een goede satire te zijn. Gemiste kans.
 
 
Bakker, Rob. LetterRijk, Rebellie der letteren. Met illustraties van Vick Debergh. Nobel boeken, 2025. Geen ISBN, 120 p.