Zoeken in deze blog

vrijdag 20 december 2013

Wie en waar is de burger?

Een bloemlezing uit de afgelopen maanden, met aan het eind het klapstuk.

Mijn buurtkrantje meldde de oprichting van een nieuwe partij in de gemeente. De oprichter meent volgens de verslaggever dat 'burgers weer het voortouw moeten nemen' en zet zich af tegen de plaatselijke politici.
Volgens mij worden burgers politici zodra ze zich met politiek gaan bezighouden.

De 'linkse bal' (koppenmaker de Volkskrant) Theo de Roos, op 8 juni 2013 geïnterviewd door Wil Thijssen wegens zijn vertrek als hoogleraar (pensioen), vindt het 'heel belangrijk dat rechters helder en transparant communiceren naar de burger'.
Zijn rechters zelf dan geen burgers?

Martin Sommer eindigde zijn column op dezelfde dag met 'Niet de burger in Nederland is in de war, maar het openbaar bestuur'.
Bestuurders zijn dus geen burgers? (Is er trouwens ook nog een niet-openbaar bestuur?)
Eerder al haalde hij het begrip burgerkracht aan. Dat zou gehanteerd worden onder gemeentebestuurders en die bedoelen daarmee niet zichzelf. Maar als VNG-voorzitter Annelies Jorritsma in haar toespraak (d.d. 5-6-2013) tot gemeentebestuurders dus de beeldspraak 'zeventien miljoen ambtenaren' hanteert, blijven er helemaal geen burgers over (laat staan burgerkracht). Immers, ambtenaren zijn overheidsdienaren en dus (?) geen burgers.
In en bijdrage op 15 juni 2013 ('De lantaarnpalen van W. Bos') stelde Sommer dat volgens Sharon Dijksma (in haar roemruchte nota Vooruit met de natuur) 'burgers, bedrijven en boeren zélf de natuur gaan onderhouden en meedenken met de natuurinrichting.' Hier zijn bedrijven (is ook iedereen die er werkt?) en boeren dus geen burgers.

Paul Polman, de voor bedrijsbestuursvoorzitters behoorlijk idealistische voorman van Unilever, beweerde in een interview (8-6-2013, de Volkskrant) dat 'we niet genoeg invloed hebben op overheden om verschil te maken. Je hebt ook bedrijven en de stem van burgers nodig.'
Werken er bij bedrijven geen burgers? Is Polman zelf eigenlijk een burger?

Bert Wagendorp schreef (8-6-2013, de Volkskrant) over de gigantische databank van NSA in Bluffdale (de naam lijkt uit een verhaal te komen maar de plaats bestaat echt) over 'wat ombudsman Alex Brenninkheijer onlangs omschreef als het diepe wantrouwen van de overheid jegens de burger. Dat is een Nederlands verschijnsel, maar eveneens een mondiaal. En het is niet iets van onze era, maar van alle tijden. De burger, redeneert de staat, is een oproerkraaier in het diepst van zijn gedachten en daarom is het maar beter om hem scherp in de gaten te houden.'
De staat, de overheid: er zijn geen burgers bij. Maar wie is de staat, en wie is de overheid?

De kop boven een artikel van Hans Wansink in de Volkskrant 6-7-2013: 'De burger die zijn hand ophoudt bij de overheid moet een handje gaan helpen'. (Chapeau: 'Comeback van de liefdadigheid'.)
Ín dat artikel:
'Een simpelweg terugtrekken van de overheid uit het domein van de zorg, het welzijn en de sociale zekerheid leidt niet spontaan tot burgerinitiatieven en een opbloei van het maatschappelijk middenveld. Vandaar dat de overheid burgers via een combinatie van verplichtingen, bezuinigingen én overreding wil laten geloven dat het mooi en fijn is om meer te zorgen, en dat het bovendien een vrije keuze is.
Op dit principe van "afffectief burgerschap" is de Wet Maatschappelijke Ondersteuning gebaseerd.'
Ook hier bestaat de overheid dus niet uit burgers.

In diezelfde krant van 6-7-2013 stelde John Knieriem, baas van hostingbedrijf Intermax, dat hij zich 'als ondernemer' niet veel belang heeft bij de mate waarin 'de overheid' gebruik maakt van de gegevens die regelmatig worden opgehaald. 'Maar ik ben ook een burger en een democraat, en ik wil inzicht.'
Welk verschil wordt hier gemaakt tussen ondernemer, burger en democraat?
Bankiers zijn ook geen burger, want 'Burgers zijn banken beu en beginnen eigen coöperatie', kopte een artikel in de Volkskrant 1-8-2013.

In Dwingeloo verzetten 'burgers' zich volgens de Volkskrant 10-8-2013 tegen het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de lelieteelt. 'Wij worden niet gehoord als burgers. De lelietelers en de gemeente zeggen dat alles binnen de wettelijke normen gebeurt. De omwonenden zijn de pineut.'
Dat betekent dus dat lelietelers en gemeentemedewerkers geen burgers zijn. 'Omwonenden' wel.
Idem in Noord-Brabant, blijkens een kop in de Volkskrant 26-8-2013: 'Brabander neemt het over van gemeente'. Een 'zorgboer': 'De overheid kan niet alles meer betalen. Daarom moeten burgers oppakken wat blijft liggen.' De overheid bestaat dus niet uit burgers. Maar hier is minimaal één boer wél een burger.

Jonathan Witteman, in de Volkskrant 27-7-2013, citeerde politicoloog Ivan Krastev: 'De burger was niet alleen kiezer, maar ook soldaat, arbeider en consument. Aan die combinatie ontleende hij zijn macht, de staat had hem immers nodig. Maar nu zijn er professionele legers en drones, bedrijven outsourcen werk naar lagelonenlanden of halen goedkope arbeidskrachten naar hier, en op het vlak van de consumptie zie je hetzelfde: de grootste Amerikaanse bedrijven zijn voor hun prestaties inmiddels niet meer afhankelijk van de consumptie op de Amerikaanse markt.'
Beroepssoldaten zijn dus geen burgers (over die drones heb ik het even niet), 'goedkope arbeidskrachten' van elders evenmin en niet-Amerikanen zijn ook geen burgers. Even later lijkt het alsof hij de burger ziet in de 'bedreigde middenklasse'. Journalist Witteman laat hem lekker voort razen.

Jonathan van het Reve deed in de Volkskrant 7-9-2013 verslag van zijn onderzoek naar de politiecamera vlakbij zijn huis, en meteen maar naar zulke camera's in het algemeen. 'De brave burger moet altijd vrezen in beeld te zijn, maar kan er nooit op rekenen.' Politie-agenten zijn geen burgers, leid ik hieruit af. Amusant verslag trouwens, met een mooi einde.

Ook internationaal is het zoeken. Volgens Carlijne Vos in de Volkskrant 25-9-2013 'moeten multinationals verantwoordelijk worden gehouden voor eerlijke en duurzame productie, overheden voor het leveren van basale dienstverlening zoals onderwijs, zorg en infrastructuur. Doen ze dat niet, dan moeten burgers hun mond opentrekken.' Dus bij multinationals en overheden werken geen burgers.

In Amersfoort daarentegen is of was de burger zo zichtbaar dat-ie met een hoofdletter wordt geschreven. Ene Hans van Wegen van de Burger Partij Amersfoort meldde op 20-9-2013 als commentaar bij een bericht van RTV Utrecht over het dienstautogebruik van burgemeester Bolsius 'Jammer, jammer voor Amersfoort en jammer voor de CDA burgemeester. Dit snapt de stad niet, en sommige Burgers worden zelfs boos.'. Op de openingspagina van de partij gaat het ook over Burgers, met hoofdletter. En deze partij beweert ook: 'De Burger is namelijk niet in dienst van Het Stadhuis, maar Het Stadhuis is er ten dienste van de Burger.' Dat houdt in dat stadhuisbewoners zich niet tot burgers kunnen rekenen. Dat wordt nog lastig als daar ooit 'Burgers' van die partij een bestuurstaak krijgen.
Ook teksten rond het Burgernet gaan ervan uit dat er bij gemeente en politie geen burgers werken.

In een ingezonden brief over zeearenden in de Oostvaardersplassen van boswachter Hans Breeveld in de Volkskrant 12-11-2013, repte deze over 'goed geïnformeerde burgers, groeperingen én deskundige journalisten'.  Waaruit blijkt dat journalisten geen burgers zijn (zoals de meeste beroepsgroepen geen burgers blijken, stelde ik al vast), en burgers ook niet tot 'groeperingen' horen.

Dat blijkt diezelfde dag in dezelfde krant ook uit een stuk van Carlijne Vos over 'sms voor een betere toekomst'.
'Het mobiliseren van burgers moet een van de belangrijkste instrumenten worden, zo is de consensus binnen de internationale hulpindustrie. Rijke landen moeten niet langer hulp opleggen, maar werken vanuit de kracht van burgers in ontwikkelingslanden zelf. Zij zijn degenen die hun bestuurders kunnen aanspreken op sociale misstanden of publieke dienstverlening opeisen.'
Die bestuurders zijn dus ook al geen burgers en burgers kunnen geen bestuurder worden óf verliezen dan hun burgerschap. Het lijkt er trouwens op dat in die 'internationale hulpindustrie' evenmin burgers werken.

Jos van der Lans ziet juist overal krachtige burgers. Hij schreef (o.a.) in 2005 het boek Koning Burger, in 2011 Burgerkracht en in 2013 Burgerkracht in de wijk. Zou hij zelf een burger zijn?

Alle burgers zijn mensen, maar zijn alle mensen burgers?

Klapstuk van dit jaar verscheen 20-12: minister Asscher verzon dat mensen uit Bulgarije en Roemenië, maar eigenlijk iedereen die zich in Nederland wil vestigen of er een tijdje wil werken, een Participatieverklaring zou moeten ondertekenen. De voorgestelde tekst:, in 2014 als 'pilot' in gebruik te nemen:

'Welkom in Nederland!

U bent net komen wonen in Nederland of u woont hier al een tijdje. Wij willen u graag informeren over het samenleven in Nederland en de dingen die hier belangrijk zijn. Participatie vinden we in Nederland heel belangrijk. Evenals de waarden vrijheid, gelijkwaardigheid en solidariteit. Met deze waarden hangen rechten samen waarop u een beroep kunt doen.

In Nederland mag iedereen denken, doen en zeggen wat hij wil. Dit betekent dat:

Iedereen zijn eigen mening mag uiten.

Iedereen een eigen geloof of leefstijl mag hebben.

Iedereen recht heeft op eigen keuzen en zelfstandigheid (zelfbeschikkingsrecht)

Hieraan zitten wel grenzen. Wat iemand doet of zegt mag nooit in strijd zijn met de wet. Je mag bijvoorbeeld niet iemand met opzet beledigen, discrimineren of aanzetten tot haat.

Gelijkwaardigheid:

In Nederland worden alle burgers gelijk behandeld. Alle burgers hebben dezelfde rechten en plichten: mannen, vrouwen, homoseksuelen, hetero's, gelovigen, niet gelovigen etc. Discriminatie wordt niet geaccepteerd.

Solidariteit:

In Nederland vragen we burgers elkaar te helpen en bij te staan als dat nodig is. Burgers zijn samen verantwoordelijk voor de samenleving. Burgers hebben recht op een veilige leefomgeving, fatsoenlijke huisvesting, eerlijke arbeidsvoorwaarden en minimumloon bij werk, goed onderwijs en goede medische zorg. De overheid heeft de plicht mensen te beschermen tegen uitbuiting en ongelijke behandeling. Burgers moeten in principe in hun eigen levensonderhoud voorzien. Als dat niet op eigen kracht lukt, en er is niemand die kan helpen, dan biedt de overheid hulp.

Participatie:

In Nederland vragen we alle burgers bij te dragen aan een prettige en veilige samenleving, bijvoorbeeld door te werken, naar school te gaan of door vrijwilligerswerk toe doen. Dat kan in de wijk, op school of in een vereniging. Het spreken van de Nederlandse taal is hierbij heel belangrijk.

Ik verklaar dat ik kennis heb genomen van bovengenoemde waarden van de Nederlandse samenleving, en dat ik ze graag zal helpen uitdragen. Ik verklaar dat ik actief een bijdrage wil leveren aan de Nederlandse samenleving en reken erop dat ik daarvoor ook de ruimte en medewerking krijg van mijn medeburgers.

[__-__-____], te [____________],

Naam:

Geboortedatum:

Handtekening:'

'In Nederland vragen we burgers elkaar te helpen en bij te staan als dat nodig is.'

Wie zijn 'we'? Minister Asscher met zijn ploeg bestuurders en ambtenaren? Zijn zij dan geen burgers? Of is 'we' wij allen, dus alle Nederlanders? Wie zijn dan toch in vredesnaam die burgers? Waar zijn ze?

NB. Het Financieele Dagblad had volgens Onze Taal wel een idee omtrent het verdwijnen van burgers:
'McDonald's zet klanten weer Britse burgers voor'. (Taalkalender 2013, 10/11 augustus.)

NB2. Ik ga maar even voorbij aan de politieke betekenis van deze kleutertje-luister-tekst. Dit blog gaat over lezen en schrijven.
(Heel even was ik iemand die thuis geen baan kon vinden en geen spaarpotje had. Op zoek naar werk in het buitenland kwam ik een bedrijfje tegen dat mensen ronselde voor werk in Nederland. Ik had geen keus, al had ik snel door dat het onbetrouwbare woekeraars waren. Aangekomen in Nederland kreeg ik door een gemeente-ambtenaar deze tekst ter ondertekening aangeboden... 'Burgers hebben recht op een veilige leefomgeving, fatsoenlijke huisvesting, eerlijke arbeidsvoorwaarden en minimumloon bij werk, goed onderwijs en goede medische zorg. De overheid heeft de plicht mensen te beschermen tegen uitbuiting en ongelijke behandeling.'
Nou, nog niets van gemerkt. Het ritselt hier van de uitbuiters en als simpele bouwvakker ben ik aan hen overgeleverd. Die Nederlandse 'overheid' doet zwaar aan plichtsverzuim.)






Burgers: zijn het misschien bordkartonnen figuren op het bureau van een onderwijsambtenaar? 

Geen opmerkingen:

Een reactie posten