Vroeger waren er nog wat dorpen voorbij het moeras, ergens ver weg was misschien een stad en dan hield de wereld vrijwel op, de rest was mysterie. Soms doken er mensen op van nog verder weg, in het circus op de kermis of zo. Creëer je zo'n idee in een verhaal, dan schep je een gemeenschap van mensen die op elkaar aangewezen zijn. Saamhorigheid, jawel, maar ook benauwdheid waarin men elkaar voortdurend de maat meet, en wee degene die zich daaraan tracht te onttrekken.
Ziedaar de achtergrond van De zusjes uit het Verzonken Moeras van Lucy Strange.
Wij hadden vroeger de witte wieven, die je het moeras in lokten. In het moeras bij het dorp van De zusjes uit het Verzonken Moeras heerst de Moeraskoning. Ook die lokt je het moeras in. Of houdt mensen gevangen, zoals Grace.
Verteller Willa is een van de zes zusjes. Ze woont met Freya en Grace, en haar later geboren zusjes, de drieling Dolly, Didi en Darcy (bij wier geboorte moeder stierf), Opoe en hun vader ('Papper', benieuwd hoe hij in het Engelse origineel heet) op de boerderij.
Die is van Opoe, maar Papper tiranniseert het stel.
Er rust een vloek op hem, denkt hij, en die kennen ze allemaal uit hun hoofd, de Vloek van de Zes Dochters:
zorg dat de eerste meid goed trouwt,
de tweede 't huis op orde houdt,
een derde kan maar weinig kwaad
als 't boerenwerk naar haar toe gaat.
Help vier en vijf aan 'n echtgenoot,
of zes legt jou in het graf - morsdood.
Die vloek komt uit, want de 'eerste meid' (Grace) heeft geen zin in de voorbestemde echtgenoot, de onbehouwen Silas Kirby die haar in ruil voor het paard Flint door Papper toegewezen heeft gekregen, en verdwijnt. De derde (verteller Willa) gaat haar zoeken, met Flint. Ze denkt dat Grace met het Vollemaanscircus is meegegaan.
Waarop boze vader en bedrogen aanstaande echtgenoot weer achter Willa aan gaan, wat leidt tot de dood van Silas en de terugkeer van Willa met haar doodzieke vader (moeraskoorts).
De intrige zit knap in elkaar, rijk aan kleurrijke details, met veel drama en spanning. Ik ga er niet teveel over melden, maar wil nog enkele kanttekeningen kwijt.
Het verhaal speelt in een onbestemd verleden, waarin magie nog deel van de werkelijkheid was. Er is een episode waarin Opoe door dorpelingen én door Papper van hekserij wordt verdacht, de dronkelap Papper kijkt bovendien met een scheef oog naar zijn jongste dochter Darcy met haar donkere haar, het onverwachte nakomertje dat van de verwachte tweeling een onverwachte drieling maakte. De Moeraskoning bestáát en Willa weet hem te overwinnen, met hulp van haar overleden tweelingbroer, wiens hand ze in de hare meent te voelen, waarmee de magie meer dan suggestie wordt, een aparte ervaring voor de volwassen lezer die een rigide scheiding wenst tussen werkelijkheid (al is die fictief) en magie. Ongeveer zoals in bijvoorbeeld Skellig van David Almond, om eens een ander bijzonder verhaal te memoreren. (De Nederlandse vertaling is helaas alleen tweedehands te krijgen.)
Willa krijgt hulp als ze gaat zoeken naar haar zus, vrienden geven haar twee heel speciale zaken mee, waarvan eigenlijk niet bekend mag worden dat ze bestaan: een kaart en een kompas.
Zoiets heb ik weleens gezien, met een ketting aan de jas van dorpsoudste Warren vastgemaakt. 'Een zakklokje.'
'Geen zakklokje,', zegt meneer Moss. 'Een kompas. Je hebt niet altijd een deurstopper in de buurt om je te vertellen aan welke kant het oosten ligt...' hij glimlacht '... maar dit naaldje weet waar het noorden is, en dan...'
Hij laat me zien hoe het werkt. Ik kijk gefascineerd toe hoe het metalen wijzertje heen en weer schiet en zijn richting zoekt. Dan legt meneer Moss het op de kaart.
'Dat is toverij,' fluister ik.
'Een soort toverij, ja, 'zegt meneer Moss. 'Veel dingen lijken toverij, hè? Dingen in de natuur, slimme dingen zoals dit. Volgens mij is toverij een manier om dingen te verklaren die we niet begrijpen. Sommige mensen zien 't wonderbaarlijke ervan, maar anderen maakt 't bevreesd. Pas er goed op. Hou het verborgen.'
De familieverhoudingen zijn intrigerend en spelen een belangrijke rol. De dood van moeder bij de geboorte van de drieling maakte vader een verbitterde man. Later in het verhaal blijkt Willa ook nog een overleden tweelingbroer te hebben, wat zijn bitterheid nog versterkte.
In het dorp wordt jaarlijks een feest gehouden waarbij aanstaande koppels verkleed dansen, wat tot grimmigheden leidt omdat immers één koppel ontbreekt. Iedereen kent iedereen, iedereen houdt iedereen in de gaten. Nee, idyllisch is het niet.
De ontknoping is, na dit beklemmende verhaal, bepaald spectaculair.
De vertaling kan ik (nog) niet beoordelen. Soms bekroop me de hoop dat het origineel net wat soepeler zou zijn dan de Nederlandstalige tekst, maar in het algemeen las het prima. Ik vond het irritant dat er zo vaak 'n staat in plaats van een en 't in plaats van het. In het citaat hierboven heb ik dat deels gecorrigeerd.
Interessant is dat deel 1 ('Midwinter') in de onvoltooid verleden tijd wordt verteld, en deel 2 ('Voorjaar') en 3 ('Midzomer') in de tegenwoordige tijd. Valt haast niet op. Vrij naar Cruijff: je hebt het pas door als je het ziet
Natuurlijk lijdt ook dit verhaal eraan, als zovele moderne verhalen voor kinderen, dat er een vreemd soort ongerijmdheid zit tussen verteller en vertelling. De verteller doet verslag als een soort radioverslaggever, die ons meeneemt in een live reportage, met deel 1 dan als een soort wat-vooraf-ging. Voor een weliswaar intelligent dorpsmeisje is Willa een wel heel erg begenadigd verteller. Maar het deert niet, ze neemt de lezer snel genoeg mee in de maalstroom om die ongerijmdheid te doen vergeten.
Een auteur om op te letten, die Lucy Strange.
Strange, Lucy. De zusjes uit het Verzonken Moeras. Vertaling Aleid van Eekelen Benders. Gottmer, 2022. ISBN 978 90 257 7591 9. 180 p.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten