Is er al eens een boek in de reeks 'Ontdek de wereld' in dit blog langsgekomen? Waarachtig, ik geloof van niet. Hoe kan dat nou? Zie alleen al hoe de buitenkant ons toeroept, ik toon er drie:
Met die bijna explosieve vormgeving komt ook nog de impliciete boodschap dat Tim en meer toe doet dan Emma.
Het middelste van de getoonde titels belandde op de bespreektafel en daar lag het me toe te roepen tot ik er andere boeken bovenop legde. Maar ja, die gaan er ook weleens af en zo hoorde ik opnieuw luid geschreeuw. Lees mij! Ik Ben Heel Leuk!! Ja, want zo komt deze stijl op mij over.
Vooruit dan maar.
De schutbladen zijn veelbelovend, maar met de tien pagina's tellende 'Inleiding' belanden we meteen in een tekst, gezet in een gewone schreefloze drukletter, met diverse achtergrondkleuren, die vooronderstelt dat lezers woorden kunnen lezen en begrijpen als paradijsvogels, moederschorpioenen, fossielen, dinosauriërs, reptielen, architecten, bezienswaardigheden, borduurster, poriën, scrubtyfus, leefomgeving, exposuretherapie, en zo meer.
Ofwel, een kiene, gretige lezer van 11, 12 jaar moet het wellicht net aankunnen en dat komt goed uit, want een jongere lezer zou wellicht al afhaken door de drukte van de vormgeving en al dat geroep met aandachttrekkend vormgegeven koppen.
Die jonge lezer moet bovendien al weten wat paren betekent en er niet vreemd van opkijken dat een mannelijke spin sperma naar en in een vrouwelijke spin wil brengen. Hopelijk weet die lezer dan ook een kop als 'Grootmoeder, wat heeft u grote kaken!' thuis te brengen als parodie op een bekend sprookje.
De verteller van dienst plaatst zichzelf nadrukkelijk in de schijnwerpers, met op p. 9 bijvoorbeeld twee blokjes boven elkaar die bij lezen één tekst blijken te zijn:
Als bioloog heb ik geleerd dat elk levend wezen zijn eigen plek heeft in de natuur en meewerkt om de planeet bewoonbaar te houden.
Daarom vind ik dat we respect moeten hebben voor alle kriebelbeesten en niet bang voor ze moeten zijn. Maar je kunt er maar beter niet te dichtbij komen. Probeer nooit een kriebelbeest aan te raken als je dat kunt vermijden. Maar kijk er wel goed naar. Je zult fantastische dingen ontdekken en inzicht krijgen in het leven van een aantal van de mooiste, vaardigste en wonderlijkste wezens op aarde.
Tim Flannery
Benieuwd wat hier in de oorspronkelijke, Engelstalige tekst stond... Deze stijl verdient geen schoonheidsprijs, maar dat kan liggen aan de vertaling.
En wat moet je doen met dat kriebelbeestje op je rug? Niet krabben? De slakken op de koolbladeren gewoon laten zitten?
Zullen we de spinnenwebben in huis laten hangen? Nou ja, die spinnen vangen weer andere kriebelbeestjes. En hoe hard die ook meewerken aan de bewoonbaarheid van de aarde, onze spin vreet ze gewoon op. Zoals wij slakken eten, nou ja, misschien niet die van de koolbladeren, en onze vegetariërs eten ze sowieso niet, die eten dan wat extra planten op. Eten en gegeten worden, de natuur kan niet zonder. Iets om in het achterhoofd te houden bij dat respectvol kijken. Sommige kriebelbeesten blijken zelfs meester in het van binnenuit opeten van levende andere kriebelbeesten (zie p. 32, sluipwespen), maar nu dwaal ik af, zie voor zulke staaltjes vooral Insektenrijk van Aglaia Bouma.
Eten en gegeten worden zit volop in dit boek. Zo blijken lekkere kakkerlakken lievelingskost van Indiase rode schorpioenen.
Terug naar de verteller, want die is zoals gemeld prominent aanwezig. Die aanwezigheid deed me denken aan verteller en documentairemaker Freek Vonk. Van Freek weten we hoe hij eruit ziet, van onze verteller staat een portretje achterop en op p. 246.
Uit de vele 'Flannery-feitjes' en het foto'tje valt af te leiden dat het de bedoeling is dat we de verteller zonder meer identificeren als deze Tim Flannery, een soort Australische Freek Vonk, in het openbare leven aldaar behoorlijk aanwezig, in 2007 was hij zelfs uitgeroepen tot Austaliër van het jaar. Te hooi en te gras schrijft ook zijn dochter Emma Flannery stukjes (portretje op p. 247).
En ja, Explore Your World is een Australische reeks. Dat verklaart wellicht boven aangehaalde omzichtigheid in het benaderen van sommige kriebelbeestjes en ook de aandacht die grote giftige spinnen en schorpioenen in dit boek krijgen - kriebelbeesten waarvan er in onze lage landen niet zoveel rondlopen, maar wel in Australië. En dat geldt ook voor veel andere in dit boek genoemde beestjes.
Naast de 'Mijten', 'Duizend- en miljoenpoten', 'Teken', 'Hooiwagens' en 'Spinnen' krijgen de schorpioenen zelfs twee hoofdstukken: 'Schorpioenen' en 'Bastaardschorpioenen'. En dan is er nog een soort restjes-hoofdstuk, dat treffend 'Ratjetoe' heet, over o.a. zweepspinnen, rolspinnen, zeespinnen en beerdiertjes. Verbazingwekkend dat er geen aandacht is voor de vele, voor onze ecosystemen zo belangrijke bodemdiertjes. Misschien kriebelen die niet genoeg en komen die aan de orde in een van de andere delen. En waarschijnlijk door de Australische herkomst is er ook niets over pissebedden, bosmieren, oorwurmen, zilvervisjes, muggen en andere voor onze streken typerende kriebelbeestjes.
Wie dus iets wil weten over de ons omringende kriebelbeesten komt er bekaaid van af, wie houdt van enige structuur en overzichtelijkheid ook, maar voor wie houdt van faits divers over beestjes, komt ruim aan zijn of haar trekken. Het boek staat werkelijk stampvol weetjes en die betreffen heus niet uitsluitend Australische kriebeldieren. Zo kwam ik te weten dat er ook hier bastaardschorpioentjes leven en in ieders haarzakjes en talgklieren zitten gezichtsmijten.
Dat je 't maar weet...
Achterin vind je naast portretten, reclame voor andere boeken van Tim Flannery en dankbetuigingen ook een woordenlijst en een register. De tekeningen zijn hier en daar voorzien van Disney-oogjes en dan soms ook cartoonesk, maar verder adequaat, voor zover ik kon nagaan.
Flannery, Tim, en Emma Flannery. De griezeligste kriebelbeestjes. Lemniscaat, 2024. Met tekeningen van Jessie Willow Tucker. 'Ontdek de wereld'. Oorspr.: Explore Your World: Creepest Crawly Critters. Hardie Grant Children's Pubishing, 2022.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten