Nou, wat betreft leesonderwijs een stuk beter dan in Nederland, schijnt het. Zoiets was al op te pikken uit diverse artikelen, wat columniste en onderwijsjournalist Aleid Truijens al op 11 december 2023 tot een fel stukje verleidde in de Volkskrant. En dit viel deze week te lezen op LinkedIn, een bericht van Inouk Boerma, medewerker IPABO:
Wat maakt het Ierse leesonderwijs zo succesvol? En wat kunnen wij in Nederland hiervan leren?
Afgelopen week reisden José Smeets en ik met een groep van zeventien vierdejaarsstudenten van de afstudeerrichting Lezen van Hogeschool IPABO naar Dublin om te ontdekken waarom het Ierland wél lukt om de leesprestaties te verbeteren.
Op het Marino Institute of Education gingen onze studenten onder leiding van docent Geletterdheid Jen O’Sullivan, PhD in gesprek met Ierse pabostudenten over de Irish Literacy Approach. Zij deelden met ons de vijf succesfactoren van het Ierse leesonderwijs:
Afgelopen week reisden José Smeets en ik met een groep van zeventien vierdejaarsstudenten van de afstudeerrichting Lezen van Hogeschool IPABO naar Dublin om te ontdekken waarom het Ierland wél lukt om de leesprestaties te verbeteren.
Op het Marino Institute of Education gingen onze studenten onder leiding van docent Geletterdheid Jen O’Sullivan, PhD in gesprek met Ierse pabostudenten over de Irish Literacy Approach. Zij deelden met ons de vijf succesfactoren van het Ierse leesonderwijs:
✅ Sterke lerarenopleiding: leraar is een prestigieus beroep en een populaire studiekeuze
✅ Behoud van leraren: Ierse leraren zijn over het algemeen tevreden en uitval is laag
✅ Duidelijk beleid & curriculum: de overheid heeft na tegenvallende resultaten een grootschalige en landelijke aanpak ingevoerd om het leesonderwijs te verbeteren
✅ Leesinstructie in het gehele curriculum: lezen wordt vakoverstijgend geïntegreerd in het Ierse onderwijs
✅ Cultuur van lezen: Ieren hebben een sterke liefde voor taal en literatuur
✅ Behoud van leraren: Ierse leraren zijn over het algemeen tevreden en uitval is laag
✅ Duidelijk beleid & curriculum: de overheid heeft na tegenvallende resultaten een grootschalige en landelijke aanpak ingevoerd om het leesonderwijs te verbeteren
✅ Leesinstructie in het gehele curriculum: lezen wordt vakoverstijgend geïntegreerd in het Ierse onderwijs
✅ Cultuur van lezen: Ieren hebben een sterke liefde voor taal en literatuur
Niet mis te verstaan. De liefde voor taal en literatuur is hier te lande wellicht minder sterk, maar aan de andere vier vinkjes valt zó iets te doen. Als onze regering zou willen.
Hier nog eens dat stukje van Aleid Truijens uit december 2023:
Wat we kunnen opsteken van Ierland, dat wél in staat is kinderen te leren lezen
Hoe ligt onderwijsland erbij, een week na de ontploffing van de Pisa-bom? We dalen internationaal gestaag met prestaties in wiskunde en natuurwetenschappen, maar bij leesvaardigheid hebben we de bodem bereikt. Eenderde van onze 15-jarigen is praktisch laaggeletterd en leest niet goed genoeg om te functioneren in de maatschappij. Eenderde!
Iets om je ogen uit je kop te schamen. Een collectief falen, van de overheid, de inspectie, schoolbesturen, schoolleiders en leraren. In 2003 haalde 10 procent van de 15-jarigen de ondergrens niet, in 2018 24 procent en nu 33 procent. Wat nu? Op naar de 50?
Wij verwaarlozen kinderen. De belangrijkste taak van scholen is álle kinderen te leren lezen en schrijven. We verzuimen om iedereen de belangrijkste instrumenten in een mensenleven mee te geven. Een jongere die niet kan lezen is verloren, ook al kan hij reuzegoed samenwerken in groepjes of zelfsturend filmpjes aanklikken. Wie niet goed leest, struikelt overal: in het vervolgonderwijs, in de samenleving, op het werk en als opvoeder. Het besef dat dit bedroevende leesniveau een bedreiging is voor de samenleving en voor de economie, daalt hier nauwelijks in.
Ik zag weinig verantwoordelijken met het boetekleed om. Na het ‘zorgelijk…’ van demissionair minister Mariëlle Paul bleef het stil. Van de Onderwijsinspectie geen commentaar, noch van de lerarenopleidingen. De leden van de VO-Raad, de werkgeversclub van schoolbestuurders die de baas meent te zijn over het onderwijs, zaten zich niet snikkend te schamen in een hoekje. De raad schoof de schuld vakkundig af: het lag aan het lerarentekort en aan corona. Dat corona volgens de Pisa-onderzoekers een kleine rol speelt, dat de daling al twintig jaar gaande is en dat de prestaties ook bij voldoende leraren dalen, werd genegeerd.
Andreas Schleicher, hoofd van het Pisa-onderzoek, deelde enkele corrigerende tikjes uit in Trouw. Hij merkte dat in Nederland excellentie en ambitie weinig worden beloond; de nadruk ligt op welzijn en kansengelijkheid. Niet dat dat hielp: de verschillen tussen leerlingen groeiden hier juist; elders doen kinderen met een migratieachtergrond het beter dan bij ons. Kennis biedt kansen. Ook ontkracht Schleicher de valse tegenstelling tussen welzijn van scholieren en goede resultaten; die twee gaan best samen.
Bij onze zuiderburen is het gevoel van urgentie groter. In de Vlaamse pers overheerste ontzetting over hun slechtste Pisa-resultaat ooit, ook al scoort Vlaanderen met leesvaardigheid twintig punten hoger dan Nederland. Terecht werd de vraag gesteld: wat kunnen we leren van Ierland, het met lezen best presterende Europese land?
Ierland kreeg dit succes niet cadeau. De Morgen interviewde Harold Hislop, hoofd van de Ierse onderwijsinspectie. Nadat Ierland in 2009 bij Pisa dramatisch was gezakt met leesvaardigheid, besloot Hislop dat hard overheidsingrijpen nodig was. Hij startte in 2011 Literacy Strategy, landelijk beleid dat vruchten afwerpt: ‘Politiek leiderschap is cruciaal’.
Kern van het Ierse wonder: betere lerarenopleidingen, ondersteuning van starters en regelmatige bijscholing van leraren, die je vervolgens veel vrijheid biedt. De leraren zijn enthousiast; er zijn weinig afhakers. Verder: besteed meer uren aan lezen, zet lezen centraal bij alle schoolvakken, maak alle spelers – schoolleiders, ouders, schoolboekenuitgevers, bibliotheken – medeverantwoordelijk; wijs niet beschuldigend naar elkaar. Kijk of lesmethodes werken en meet de vooruitgang van leerlingen. En: houd dit lang vol.
Het zijn geen opzienbarende adviezen – ook hier weten we dat een dergelijke aanpak werkt – maar zie ze maar eens landelijk uit te voeren. Dat lukt alleen als de overheid de eindverantwoordelijkheid bij de besturen weghaalt en de regie in eigen hand neemt. Doe het, er is geen tijd te verliezen.
Iets om je ogen uit je kop te schamen. Een collectief falen, van de overheid, de inspectie, schoolbesturen, schoolleiders en leraren. In 2003 haalde 10 procent van de 15-jarigen de ondergrens niet, in 2018 24 procent en nu 33 procent. Wat nu? Op naar de 50?
Wij verwaarlozen kinderen. De belangrijkste taak van scholen is álle kinderen te leren lezen en schrijven. We verzuimen om iedereen de belangrijkste instrumenten in een mensenleven mee te geven. Een jongere die niet kan lezen is verloren, ook al kan hij reuzegoed samenwerken in groepjes of zelfsturend filmpjes aanklikken. Wie niet goed leest, struikelt overal: in het vervolgonderwijs, in de samenleving, op het werk en als opvoeder. Het besef dat dit bedroevende leesniveau een bedreiging is voor de samenleving en voor de economie, daalt hier nauwelijks in.
Ik zag weinig verantwoordelijken met het boetekleed om. Na het ‘zorgelijk…’ van demissionair minister Mariëlle Paul bleef het stil. Van de Onderwijsinspectie geen commentaar, noch van de lerarenopleidingen. De leden van de VO-Raad, de werkgeversclub van schoolbestuurders die de baas meent te zijn over het onderwijs, zaten zich niet snikkend te schamen in een hoekje. De raad schoof de schuld vakkundig af: het lag aan het lerarentekort en aan corona. Dat corona volgens de Pisa-onderzoekers een kleine rol speelt, dat de daling al twintig jaar gaande is en dat de prestaties ook bij voldoende leraren dalen, werd genegeerd.
Andreas Schleicher, hoofd van het Pisa-onderzoek, deelde enkele corrigerende tikjes uit in Trouw. Hij merkte dat in Nederland excellentie en ambitie weinig worden beloond; de nadruk ligt op welzijn en kansengelijkheid. Niet dat dat hielp: de verschillen tussen leerlingen groeiden hier juist; elders doen kinderen met een migratieachtergrond het beter dan bij ons. Kennis biedt kansen. Ook ontkracht Schleicher de valse tegenstelling tussen welzijn van scholieren en goede resultaten; die twee gaan best samen.
Bij onze zuiderburen is het gevoel van urgentie groter. In de Vlaamse pers overheerste ontzetting over hun slechtste Pisa-resultaat ooit, ook al scoort Vlaanderen met leesvaardigheid twintig punten hoger dan Nederland. Terecht werd de vraag gesteld: wat kunnen we leren van Ierland, het met lezen best presterende Europese land?
Ierland kreeg dit succes niet cadeau. De Morgen interviewde Harold Hislop, hoofd van de Ierse onderwijsinspectie. Nadat Ierland in 2009 bij Pisa dramatisch was gezakt met leesvaardigheid, besloot Hislop dat hard overheidsingrijpen nodig was. Hij startte in 2011 Literacy Strategy, landelijk beleid dat vruchten afwerpt: ‘Politiek leiderschap is cruciaal’.
Kern van het Ierse wonder: betere lerarenopleidingen, ondersteuning van starters en regelmatige bijscholing van leraren, die je vervolgens veel vrijheid biedt. De leraren zijn enthousiast; er zijn weinig afhakers. Verder: besteed meer uren aan lezen, zet lezen centraal bij alle schoolvakken, maak alle spelers – schoolleiders, ouders, schoolboekenuitgevers, bibliotheken – medeverantwoordelijk; wijs niet beschuldigend naar elkaar. Kijk of lesmethodes werken en meet de vooruitgang van leerlingen. En: houd dit lang vol.
Het zijn geen opzienbarende adviezen – ook hier weten we dat een dergelijke aanpak werkt – maar zie ze maar eens landelijk uit te voeren. Dat lukt alleen als de overheid de eindverantwoordelijkheid bij de besturen weghaalt en de regie in eigen hand neemt. Doe het, er is geen tijd te verliezen.
En er is alweer een ruim jaar voorbij.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten