Allereerst neem ik wat woorden over. Het persbericht terzake van de stichting, d.d. 20-11-2013:
'Stichting Lezen heeft vandaag haar 25-jarig bestaan gevierd met een bijeenkomst in De Nederlandsche Bank in Amsterdam. Met de keuze voor deze locatie wil Stichting Lezen het grote culturele, maatschappelijke en economische belang van lezen onderstrepen. ‘Wie kinderen leert lezen geeft ze een cadeau voor het leven’, een passend cadeau op de Internationale Dag van de Rechten van het kind, zei directeur Gerlien van Dalen in haar welkomstwoord.
Daarin schetste zij ook de ontwikkeling die Stichting Lezen heeft doorgemaakt. Wat begon met een aantal projecten is gaandeweg veranderd in een doorgaande leeslijn, die alle kinderen helpt van de voordelen van lezen te profiteren ongeacht hun leeftijd en ongeacht het onderwijs dat zij volgen. De afgelopen jaren is veel geïnvesteerd in het benutten van wetenschappelijke kennis over lezen. Wat werkt er en voor welke lezer om lezen de plaats te geven die het verdient.
Toch blijft het nodig lezen te stimuleren. Een kwart van de kinderen in Nederland verlaat de basisschool met een leesachterstand, Nederlandse 15-jarigen zijn internationaal gezien de minst gemotiveerde lezers en, meer algemeen, er wordt minder tijd besteed aan lezen.
Voor de toekomst wil Stichting Lezen de structurele aandacht voor lezen in de kinderopvang, op school en thuis bevorderen. Kunst van Lezen, het leesbevorderingsprogramma dat Stichting Lezen de afgelopen jaren heeft ontwikkeld samen met de bibliotheken, is daarvan een goed voorbeeld. Brede samenwerking tussen scholen, bibliotheken en gemeenten, maakt structurele aandacht mogelijk.
Onlangs is het 200.000e BoekStartkoffertje uitgereikt aan de ouders van een pasgeboren baby. ‘Daarvan verwachten we de komende jaren de resultaten te zien,’ aldus Van Dalen. ‘Met recht een cadeau voor het leven!’
Op het jubileumcongres benadrukte de Amerikaanse emeritus hoogleraar Education, Stephen Krashen, het belang van vrij lezen voor de taalontwikkeling en de leesmotivatie van kinderen:'Reading for pleasure is the most powerful tool we have in language education. It is the only path there is in reaching higher levels of literacy, it is the source of increasing our reading ability, our vocabulary, spelling, the ability to handle complex grammar and to write comprehensively. We never had such good evidence from research that libraries are of such vital importance, yet governments all over the world are failing to provide acces to books.''Met Stephen Krashen hadden ze duidelijk een goede feestredenaar gekozen, passend bij de missie van Stichting Lezen.
Verder is duidelijk dat de jeugd de toekomst heeft, ook wat betreft Stichting Lezen. Bevorderen van leesvaardigheid onder volwassenen laat men kennelijk grotendeels over aan Stichting Lezen en Schrijven. Die keuze valt te waarderen, want die schept duidelijkheid.
Ook verder valt de stichting te prijzen: er wordt keurig verslaggegeven (zie bijvoorbeeld het jaarverslag 2012) en meer dan 80 % van het budget gaat naar projectbijdragen. De beheerskosten (bijna 4 ton) zijn alleszins acceptabel bij 15 medewerkers. Er worden voor zover mij bekend géén bonussen aan directeur of bestuurders gegeven, nog nimmer is een penningmeester met de centen op de loop gegaan door aanschaf van derivaten of door andere onverantwoorde speculaties en het kantoor is geen grootheidswaanzin suggererend pand. Projecten als Boekstart, de Nationale Voorleeswedstrijd of het Voorleesontbijt zijn bijna een begrip geworden, vaste waarde in het letterenlandschap.
Wat al die 25 jaar wringt is dat Stiching Lezen als uitvoerder van regeringsbeleid wordt betaald uit het cultuurbudget, terwijl goed leesonderwijs de basis is van dat zo gewenste plezier in lezen, de stichting wijst daar zelf (terecht) ook op.
'Brede samenwerking tussen scholen, bibliotheken en gemeenten, maakt structurele aandacht mogelijk', jawel, maar dat blijkt taaie materie op beleidsniveau, ook nu cultuur en onderwijs al jaren onder hetzelfde ministerie vallen. (Dat was bij de start niet zo, de stichting werd gelanceerd door het toenmalige ministerie voor Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur.)
Stiching Lezen heeft de afgelopen jaren een scala aan projecten in het leven geroepen, en vaak met succes, maar verreweg de meeste projecten leunen aan tegen het boekenvak (veel samenwerking met de CPNB) en de bibliotheken. Dat onderkent de de stichting ook zelf en men doet zijn best het onderwijs erbij te betrekken, zie bijvoorbeeld Leesplan en vele brochures en onderzoeksverslagen, en het initiatief Open boek pabo.
Wat ook wringt, maar dat kan Stichting Lezen evenmin helpen, is dat onze regering soms met de ene hand afbreekt wat met de andere gegeven wordt. O.k., het onderwijs wordt dezer dagen wellicht ontzien, maar in het verleden moesten veel schoolbibliotheken inkrimpen of sneuvelen door bezuinigingen, en wat recenter hebben de bibliotheken, vanouds de ruggegraat van de leesbevordering, zware bezuinigingen moeten doorstaan. Dat heeft zijn sporen nagelaten. Het is voor leesbevorderaars soms werken tegen de klippen op.
Laten we wel wezen, projecten als de Nationale Voorleeswedstrijd hebben hun nut, maar aan de basis van het bevorderen van lezen staan goed leesonderwijs en een goede en goed beheerde schoolbibliotheek. In tweede linie een goede bibliotheek op niet al te grote afstand en liefst ook een (kinder)boekwinkel, en enige goede voorbereiding in de kinderopvang. In derde linie een vorm van literatuuronderwijs in het secundair onderwijs die leerlingen het lezen niet tegen doet staan. En, je zou het haast vergeten: aanbod van goede (jeugd)literatuur!
Weten we dat niet tot stand te brengen en in stand te houden, dan zijn al die projecten schuim op slappe koffie.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten