Little Free Library

Sinds 5-2-2013 heeft Den Haag er volgens Leesplein een nieuwe bibliotheek bij; een piepkleine Little Free Library.

'De Amerikanen Todd Bol en Rick Brooks begonnen in 2009 met Little Free Library, een beweging om kleine ruilbibliotheken te bouwen in en voor de lokale gemeenschap. Ze willen hiermee lezen en literatuur promoten. Tevens is het de bedoeling lokale bibliotheken te versterken, door meer interesse voor het lenen van boeken te wekken op plekken waar de dichtstbijzijnde bibliotheek wat verder weg gevestigd is.
Inmiddels heeft het project wereldwijd navolging gekregen met meer dan 2.000 mini-bibliotheekjes.

In een klein boekenkastje staan ongeveer 30 boeken die door iedereen gratis geleend mogen worden. Het betreft in Den Haag vooral kinderboeken, reisgidsen, Engelse boeken en kookboeken.
Den Haag is niet de eerste in Nederland, er staan ook al bibliotheekjes in Delfgauw, Zutphen en twee in Nijmegen.'

Zutphen

Het idee van een informele bibliotheek is niet nieuw, er bestaan diverse initiatieven op dat gebied. Oud-bibliothecaris Jo Han Khouw heeft er een aantal berichten aan gewijd in zijn blog Doc 1.5, voor het allereerst op 28 september 2010 en onder de titel 'De informele bibliotheek' voor het eerst op 28 juli 2012. Het is vergelijkbaar met het boekenweggeef-intiatief dat internationaal als Book crossing bekend staat. En wat gewoner: boeken ruilen.
Ik citeer Jo Han Khouw d.d. 28-7-2012:
' Wat meteen opvalt is de enorme veelvormigheid. Boeken ondergebracht in allerlei soorten gebouwen, in oude telefooncellen, kastjes, kiosken, tenten, in uitvergrote vogelhuisjes of hondenhokken, zelfs in uitgeholde boomstammen. Er speelt daarbij ook een veelheid van motieven: het bedenken van nieuw leven voor afgedankte boeken, verzet tegen dreigende of al voldongen sluiting van openbare bibliotheken, stimuleren van het lezen in het kader van cultuureducatie, het realiseren van evenementen of kunstprojecten, organiseren van sociale activiteiten in de eigen buurt, enz.  '
Hij noemt in zijn (tot nu toe) vijf berichten over de informele bibliotheek inspirerende voorbeelden. Ik pik er eentje uit:

' Op dinsdag 24 april 2012 werd in Zwijndrecht een ‘boekenboom‘ in gebruik genomen. Mike Mastwijk en Ton Jille, directeuren van twee plaatselijke basisscholen kwamen tijdens een studiereis een dergelijke boom tegen in Berlijn. En toen de wijkbibliotheek werd wegbezuinigd, besloten ze om er werk van te maken. Nu staat die boekenboom er, in een plantsoentje langs de Karel Doormanlaan. Hij is gemaakt van vijf met elkaar verbonden stukken boomstam. Daarin zijn vakken gezaagd, afgedekt met een plastic flapje. Leerlingen van de basisscholen zullen de boom en de boekenvulling onderhouden. Bezocht op 26 juli.  '

En natuurlijk vroeg Jo Han Khouw zich als oud-werknemer van een openbare bibliotheek af hoe er daar gereageerd werd op deze gratis uitleenbibliotheken langs de kant van de weg. Hij besteedde daaraan op 1 augustus 2012 zijn 5e bericht. Daaruit blijkt dat bibliotheken vooral het concept overnemen. En hij verwijst naar een fraai stukje op het blog Ten aanval ('over bibliothecarissen, bibliotheken, leesbevordering en soms over kunst') van Jeanine Deckers: 'Zijn ruilbibliotheken een bedreiging?'.
Haar antwoord: nee.
Ik citeer:
' Zijn dit soort initiatieven een bedreiging voor de openbare bibliotheekbranche? Als je vindt dat het belangrijkste doel van een openbare  bibliotheek is om zoveel mogelijk boeken uit te lenen dan is een ruilbibliotheek (boekenasiel, boekenbastion, whatever) inderdaad een serieuze bedreiging, want die is gratis, in alle opzichten.  Daar kan geen bibliotheek of businessplan tegen op, daar kunnen we het nooit van winnen.

Maar het uitlenen van boeken is niet de belangrijkste taak van een bibliotheek. Niet in mijn ogen althans. De belangrijkste taak is om een rol in de lokale gemeenschap te vervullen, om inwoners de ruimte te geven om zichzelf intellectueel te ontwikkelen, om zich een mening te vormen, om inwoners te helpen met (leren) lezen en ze te helpen met hun weg te vinden in deze (steeds ingewikkelder wordende) samenleving. Maar de bibliotheek is ook een plek, The last truly democratic space, where nobody moves you along volgens de Irish Times. Een bibliotheek is een plek waar je mag “hangen”, waar je niets hoeft te kopen en waar je je niet beter hoeft voor te doen dan je bent.

Of zoals Zadie Smith, in haar inmiddels beroemde artikel, schrijft: Neglected libraries get neglected, and this cycle, in time, provides the excuse to close them. Well-run libraries are filled with people because what a good library offers cannot be easily found elsewhere: an indoor public space in which you do not have to buy anything in order to stay. Dat is óók een taak van de bibliotheek, neutraal terrein zijn in een steeds drukkere commerciële wereld. We merken het in de Airport Library ook: mensen vinden het fantastisch dat er een rustpunt is op Schiphol, een plaats waar ze niks moeten en niks hoeven. '

Terug naar de Little Free Library.
Er is een wereldkaart met de locaties van Little Free Library. Dat er vooral veel in de VS te vinden zijn is geen toeval:   'Little Free Library is a registered trademark of Little Free Library, Ltd. Use of this name and image is restricted by U.S. and international law. All rights reserved.'
Doel: volgens de organisatie, zie Littlefreelibrary (ook op Facebook):

'- To promote literacy and the love of reading by building free book exchanges worldwide. 
- To build a sense of community as we share skills, creativity, and wisdom across generations
- To build more than 2,510 libraries around the world - more than Andrew Carnegie--and then more.'
Een raadselachtig aantal, 2510. Het waarom hiervan vond ik niet terug op de gezellig rommelige website van LFL. Zal kennelijk iets met Carnegie te maken hebben. De club heeft zijn hoofdkantoor in Minnesota, blijkt een staf te hebben en nog steeds een 'a clearly defined non-profit mission'. De organisatie wordt verder ontwikkeld onder leiding van ene Melissa Eystad, die een adviesbureau heeft getiteld World Spirit Consulting. Even dacht ik iets van religieuze zendingsdrang te ontwaren, maar dat was een spookbeeld.

Deze initiatieven passen in een periode waarin mensen kennelijk niet meer van hun toch zelf gekozen bestuurders verwachten dat die maatschappelijke doelen uitvoert, een verwachting die in de VS toch al nooit zo sterk was. Ze nemen initiatieven voordat hun bestuurders dat doen.
Wat die bestuurders dan vervolgens moeten doen, dat is een ander onderwerp.
Wat mij betreft blijft het in stand houden van een netwerk van openbaar bibliotheken een mooi maatschappelijk doel, dat best uit belasting-opbrengsten mag worden betaald. Maar niet als enkel uitlenen het doel is.

PS. Kwam later (28 maart 2013) nog een voorbeeld tegen uit Casablanca! Ktabi Ktabek, een project van de Association des Jeunes Citoyens. Artikeltje in Le Soir 28-03-2013.

 

PS2. En zouden ze in Casablanca weten dat in Nederland de afkorting AJC ooit stond voor Arbeiders Jeugd Centrale...? Vast niet.