Zoeken in deze blog

zaterdag 20 april 2013

Tonke Dragt

Tonke Dragt heeft een zeer eigen plaats in de Nederlandstalige jeugdliteratuur en De brief voor de koning prijkte lang op rijtjes lievelingsboeken van veel jonge lezers, net als (misschien in iets lagere aantallen) Geheimen van het Wilde Woud en Torenhoog en mijlenbreed.


Nu is er een mooi boek verschenen over haar: ABC Dragt, de werelden van Tonke Dragt, 'mede tot stand gekomen dankzij een bijdrage van het Nederlands Letterenfonds'. Auteurs: Joukje Akveld en Annemarie Terhell, een tweetal dat eerder Thé Tjong-Khing – van strip tot sprookje (2010) en Het Gottmer prenten(doe)boek (2011) voortbracht.

Het is zo geschreven dat alle liefhebbers van het werk van Tonke Dragt van 10 tot 100 en ouder er iets aan hebben en dat vind ik knap.
Een ABC, jawel, maar intussen zo opgezet dat het zich ook min of meer chronologisch laat lezen. De A van 'Andere werelden' is dan een soort inleiding, waarna onder B 'Batavia' en 'Boot' volgen, de start van Tonke Dragts leven, onder C 'Collage', D 'Dubbeltalent', 'Driehoeksverhoudingen', 'Dubbelgangers' en 'Dwaas van de Boshut'. Het eindigt met de Z van Zevensprong en Zeeën van tijd, waaruit mag blijken dat de chronologie niet helemaal gehandhaafd kon worden. Maar dat geeft niet, want tussen D en Z bespreekt het tweetal vooral thema's en boeken. Ze hebben hun best gedaan er biografische elementen doorheen te vlechten en de thema's zo te verbinden met de persoon Tonke Dragt. Maar het is wel duidelijk dat Tonke Dragt relatief weinig over zichzelf en vooral veel over haar werk kwijt wou.
Een intrigerende vraag zou bijvoorbeeld kunnen zijn welke de gevolgen van het verblijf in een Jappenkamp (eerst Kramat, daarna Tjideng) heeft gehad. Ze was twaalf toen ze er in terecht kwam en vijftien toen ze het verliet en wat ze erover meldt is zeer beknopt. Of hoe het komt dat de expressieve en levendige Tonke Dragt haar leven lang vrijgezel lijkt te zijn gebleven en vooral de waarde van vriendschap benadrukt (zie p. 155). Een diepte-interview zat er kennelijk niet in. Het dichtst bij de persoon Tonke komen we onder 'Heimwee', p. 61-62. Dat de auteur zich nogal afschermt wordt fraai beschreven onder 'Xantippe', p. 168-169. En zie ook het karige blokje 'Hoe het verder ging' op p. 73. Verder moeten we het doen met haar leven in foto's (p. 141-146), vooral momenten uit haar schrijverschap.
'Net als de magiër Thomtidom is Tonke een kei in het opwerpen van façades, het bouwen van nepgevels. Vanbinnen is huize Dragt volkomen onalledaags en volstrekt anders dan je zou verwachten.
Word je al nieuwsgierig? Je komt er niet zomaar binnen. Het huis wordt even streng bewaakt als de Tarenburcht.' O.a. ('tot voor kort') door de automatische telefoonbeantwoorder met de naam Xantippe. Trouwens ook de naam van een robot in de Januaraanse Ambassade.

Dus maken we vooral kennis met wat de verbeelding van Tonke Dragt ons heeft opgeleverd. Daaraan doet ABC Dragt volledig recht, mede dankzij de vele illustraties in kleur. Want Tonke Dragt is natuurlijk een dubbeltalent (zie D): ze schrijft en tekent. Nou ja, tekenen: dat doet ze ook, en goed, maar haar specialiteit zijn bonte collages en daarvan staat het boek vol, waaronder collages die niet eerder in een boek verschenen, zoals die op p. 17.
Ik kan er heel lang naar kijken, naar zulke collages. Ik heb er een gescand, die van p. 91, en moet meteen melden dat die het origineel ietwat afbreuk doet. Maar toch:


Einstein op bezoek in de Januaraanse Ambassade. (Zie uiteraard J, 'Januaraanse Ambassade'.)
Die op p. 93, de Januaraansae Ambassade op een Driekoningenavond, is nog mooier maar te groot voor mijn scanapparaat. 'Vanuit het Verborgen Dal kun je het zien liggen met zijn tientallen torens, hoog oprijzende muren, balkons, bastions, balustrades en ontelbare ramen. Vanbinnen is het een doolhof van trappen, spiegels, deuren en portalen. Alle klokken zijn er van hun wijzers beroofd, zodat er zeeën van tijd zullen zijn, altijd' (p. 75).
In deze ambassade heeft de verbeelding van Tonke Dragt vorm gekregen, ook letterlijk, want ze heeft er thuis een gebouwd. Deuren, klokken, overgangen naar andere werelden, dat is de kern van de verbeelding van Tonke Dragt. Maar er is meer.
Ik complimenteer de auteurs en de uitgeverij. Ze hebben een mooi boek gemaakt.



Joukje Akveld & Annemarie Terhell. ABC Tonke Dragt; De werelden van Tonke Dragt. Leopold, 2013. ISBN 978 90 258 6114 8. Vla-en-wimpel Griffeljury 2014.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten