En ik filmde het met mijn tablet, vanaf de plaats waar ik zat. Het wonder van taalverwerving, prachtig vastgelegd. Ga dat zien. (Zie ook onder, NB.)
Het was in Bibliotheek Den Haag, 10e verdieping, waar een congres plaatsvond over Boekstart. Het filmpje was deel van een lezing door Sabine Hunnius, directeur van het Baby Research Center in Nijmegen, deel van het Max Planck Institute for Psycholinguistics, deel van de Radboud Universiteit Nijmegen.
Boekstart 'is een programma dat het lezen met heel jonge kinderen wil bevorderen én ouders met jonge kinderen wil laten genieten van boeken. BoekStart gaat uit van de gedachte dat kinderen die al op jonge leeftijd in aanraking komen met boeken een voorsprong (op school) ontwikkelen waar ze hun hele leven voordeel van hebben.' Het programma is ontwikkeld door Stichting Lezen en de Koninklijke Bibliotheek (althans, de Nederlandse openbare bibliotheken, maar dit 'stelsel' wordt sinds 2015 bewaakt door de KB), is onderdeel van het programma Kunst van Lezen en wordt gefinancierd door het ministerie van OCW. Vandaar dat Gerlien van Dalen en Jos Debey ons welkom heetten: zie hier en hier, bij wijze van inleiding.
Het filmpje van die baby die haar best doet om 'hallo' te zeggen is een fraaie illustratie van de enorme ontvankelijkheid van jonge kinderen voor taal - en voor hun ouders. Een stapje verder dan praten met je baby is samen een boekje lezen. Een van de opmerkelijke uitkomsten van een ander onderzoek, dat die dag werd gepresenteerd, is dat samen een boekje lezen veel beter werkt dan je jonge kind voor een scherm zetten. Het gaat niet alleen om het aanbod van taal, het gaat ook om de aandacht die je kind krijgt.
Dat werd fraai geïllustreerd door een ander filmpje dat die middag langskwam, deel van de lezing die Rien van IJzendoorn gaf, onder de veelzeggende titel 'Van verwaarlozing naar voorlezen'. Eveneens door mij met tablet opgenomen, met excuses voor de weergave: een film filmen leidt meestal niet tot puntgave resultaten - maar de reacties van de zaal komen wel mee.
Uit dat filmpje blijkt dat het voorlezen van een boek al een soort ritueel is: het kind roept na de laatste woorden opgewekt 'Uit!' en wijst naar het volgende boek. Een verhaal kan dus 'uit' zijn, en ook weer beginnen. Zo krijgt het een idee van wat een verhaal is, ook een vorm van geletterdheid, iets dat tijdens geen van de lezingen naar voren kwam, gericht als ze waren op andere effecten, bijvoorbeeld aandacht en woordenschat. En het zogenoemde Mattheus-effect, hier uitgelegd door Rien van IJzendoorn.
De bijeenkomst draaide feitelijk om de presentatie van een nieuw onderzoek, verricht door Heleen van den Berg, in het kader van haar promotie-onderzoek. Haar promotor Adriana Bus was ook aanwezig.
Dat onderzoek is op internet hier te vinden (in het Engels), maar is ook (in het Nederlands) gepubliceerd door Stichting Lezen (reeks Stichting Lezen, nr. 24, Eburon, ISBN 978 90 5972 960 5).
De belangrijkste uitkomst citeer ik uit de samenvatting (abstract) van de Engelse versie:
'The overall effects of BookStart on language development at 15 months were small (d = 0.05) but moderately high (d = .46) in a sub-sample of temperamentally highly reactive children (25% of the sample). Findings were in line with the differential susceptibility model. A reactive temperament proved a risk factor for language development, due to low verbal stimulation from parents in the first years, but an asset when parents increased verbal parent–child interaction under the influence of BookStart.'
Met andere woorden, juist 'moeilijke' baby's en peuters blijken baat te hebben bij regelmatig voorlezen.
En daarvan wordt gebruik gemaakt, bleek uit deze kromme lijn:
Wie haalden het Boekstart-koffertje op? Enerzijds vooral ouders die al veel spraken met hun baby, anderzijds ouders van 'moeilijke' (lees: vaak huilende) baby's die dachten (terecht, naar bleek) dat voorlezen kon helpen.
Heleen van den Berg formuleerde dat aldus.
Volgens de onderzoekers heeft dat gevolgen voor de aanpak van Boekstart (citaten uit het boekje):
'Er moet rekening mee gehouden worden dat veel ouders die advies vragen aan bibliotheekmedewerkers of die meedoen aan workshops, de verbale interactie met hun kind als problematisch ervaren.' En:
'Ouders met een mbo-opleiding of lager onderkennen weliswaar even vaak alshoger opgeleide ouders dat hun kind moeilijk in de omgang is, maar deze ouders doen desondanks niet mee aan Boekstart. Misschien zijn deze ouders minder overtuigd van het belang van verbale interactie met een baby.'
Wat heet. Misschien zijn veel van deze ouders sowieso 'minder overtuigd' van 'verbale interactie' met wie dan ook.
Het boekje werd na afloop van de presentatie op 'tamelijk natuurlijke' wijze overhandigd aan Hermineke van Bockxmeer, directeur Media en Creatieve Industrie ministerie OCW.
Na deze presentatie vertelden Annemiek Verschuuren-Cramwinckel en Berry Mom hoe Boekstart in Den Bosch wordt toegepast. Een succesverhaal, door goede samenwerking en integratie met andere projecten, en inspanningen om het project zo dicht mogelijk bij de mensen te brengen. Zie ook hier, en hier een klein stukje over bereidheid om financieel bij te dragen.
En er was een film over de ook al succesvolle praktijk in Nijkerk. (Ja, je vertoont op zo'n dag natuurlijk geen films over minder succesrijke toepassingen.) Zie ook hier en hier en die laatste link is overigens níet het filmpje dat werd vertoond, maar dat maakt in essentie niet uit.
Tot slot hield de zeer goed functionerende dagvoorzitter Thomas van Dalen nog twee panelgesprekjes, wat wil zeggen dat hij eerst Annemiek Verschuuren-Cramwinckel en Adriaan Langendonk (Kunst van Lezen), en vervolgens Jos Debey en Hermineke van Bockxmeer aan zijn tafeltje nodigde. Hoofdlijnen: goed samenwerken en creatief omspringen met schaarse middelen. En: goed dat er onderzoek is.
Ik laat daarover nog even Hermineke van Bockxmeer aan het woord.
NB. (18-2-2015) Het is de moeite waard na het zien van deze baby het artikel te lezen op BBC-Earth, 'Can any animals talk and use language like humans?'. Met o.a. een 'pratende' orang-oetan, beloega en olifant.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten