Aleid Truijens, de Volkskrant 15-06-2011, op internet deze, van kopjes en intro voorziene versie:
Gezagsdragers die ingrepen in de zorg en in de cultuur verdedigden deden het afgelopen weekend domme uitspraken. Alleen de kunst is bij machte om wraak te nemen op die domheid.
Wat was de domste uitspraak in de media, het afgelopen weekend? De kranten stonden vol met gezagsdragers die ingrepen in de zorg en in de cultuur verdedigden. Om het hardst riepen ze dat wij, burgers, meer zelfrespect krijgen als we onze slappe lichamen en geesten losrukken van het overheidsinfuus. Winnares met afstand was minister Edith Schippers, die zei: ‘Je moet maar eens nadenken als je psychiatrie nodig hebt of je het niet in je eigen omgeving kan uitvogelen.’
Schippers gaat korten op alle psychische zorg, van psychologen én psychiaters. Ook zwaar psychiatrische patiënten moeten voortaan een forse eigen bijdragen betalen. Dus, schizofrenen, psychoten, manisch depressieven: ga bij je tante op bezoek en vogel het uit! Lekker bakkie troost, schouders eronder en niet zo zeuren over stemmen in je hoofd of dood willen. Had je maar een lichamelijke ziekte als reuma of kanker moeten nemen.
Machteloos
Ik geloof best dat er op de geestelijke gezondheidzorg kan worden bezuinigd. Het is, bijvoorbeeld, onzinnig dat een kwart van de kinderpopulatie – kinderen die immuun lijken voor leerstof of gedragsregels, en hun machteloze ouders en leerkrachten tergen – naar een psycholoog wordt gestuurd, om terug te komen met een meerletterwoord als diagnose, een recept voor Ritalin en een rugzakje. Op die diagnoselawine mag een rem komen. En ik geloof heus dat ze bestaan, de aso’s die een led-tv kopen van hun pgb.
De aantrekkelijkheid van al die openeinderegelingen hebben onze recente regeringen zelf veroorzaakt. De publieke zaak moest en zou worden vermarkt. Dus schoten ze tevoorschijn, de therapie-aanbieders die gretig behandelden en declareerden, de crèches van ongediplomeerde vrije jongens, duizenden pgb-bemiddelaars en thuiszorgbureautjes. De hbo-bestuurders van Inholland stalen negen ton uit de overheidskas, maar de lerarensalarissen staan ‘op de nullijn’.
Doordat pgb’s kwistig zijn uitgedeeld kan de man met een dwarslaesie niet meer door zijn vrouw worden verzorgd. Dankzij de epidemie van ADHD’ers en PDD-NOS’ers, krijgen klassen met spastische kinderen geen onderwijsassistent meer en moet de bejaarde moeder haar zoon met Down-syndroom thuishouden, nu het busje niet meer rijdt.
Wildgroei
Die jungle krijg je, als je publieke diensten overlaat aan risicoloze ‘marktwerking’ en verzuimt te controleren en eisen te stellen aan ‘indicaties’ en salarissen.
De ontstane wildgroei corrigeer je eenvoudig en zonder creatief nadenken met een roestig hakmes. Je verhaalt het verlies gewoon op de mensen die het hardste hulp nodig hebben.
Je leest de beschaving van een land feilloos af aan de mate van bescherming van diegenen die niet naar de stembus gaan en geen geld binnenbrengen: geestelijk gehandicapten, psychiatrische patiënten en demente bejaarden.
Of was de kampioen domheid van afgelopen weekend staatssecretaris Halbe Zijlstra? Met zijn onnozelste blotebillengezicht gaf hij in de Volkskrant toe dat het een enorm voordeel is niets van kunst af te weten als je erop wilt bezuinigen. Nee, geen idee wie het schilderijtje op zijn kamer had gemaakt. Moest dat dan? Hij werd er ‘blij’ van. De gebouwendienst had net zo goed een decoratief behangetje kunnen inlijsten. Een fijne thriller in de vakantiekoffer, een avondje met de vrouw naar André Rieu, dáár wordt een mens blij van. ‘Kunst is smaak’, zei de bewindsman parmantig.
Domheid
Kunstenaars, potsenmakers, geestelijk gestoorden – ze zijn natuurlijk allemaal van hetzelfde verwerpelijke slag. Langslapers en kroeghangers zijn het, en dat van onze belastingcenten. Geen blije autobezitters, niet ons soort stemvee. Eruit dat infuus, dat zal ze leren. Trouwens, maken psychisch gestoorden vaak niet verdomd aardige, kleurige kunstwerkjes bij de bezigheidstherapie? Halbe zou er zó eentje van op zijn kamer willen hangen. En spelen ‘zulke mensen’ niet verduveld vrolijke muziek in hun orkestjes? Laten ze dáár eens de markt mee op gaan!
Als hij jonger was, zei dirigent en pianist Reinbert de Leeuw (72) in NRC Handelsblad, zou hij emigreren uit dit land dat alles waaraan hij zijn leven wijdde, wegzet ‘als waardeloos en betekenisloos’. Ik geef hem gelijk. Maar ik hoop in godsnaam dat hij en alle kunstenaars blijven. Alleen kunst is bij machte om wraak te nemen op domheid. Kunst is niet wat blij maakt. Kunst is wat pijn doet en in de ziel kerft. Waar de hakbijl regeert, fileert de beste kunst met vlijmscherpe messen de tijdgeest. Kunst is wat blijft, als getuige, wanneer deze bewindslieden allang vergeten zijn. Opdat latere generaties zich kunnen vergapen aan zoveel schaamteloos onbenul en moreel verval.
***
De woede spat er vanaf en die prachtige uitspraak, 'Alleen kunst is bij machte om wraak te nemen op domheid', onderschrijf ik graag.
Zelden heeft kunst het kunnen stellen zonder opdrachtgevers. Niet zelden waren deze opdrachtgevers machthebbers: kerken, vorsten, rijke adel, rijke kooplieden, andere bemiddelde burgers (zonder schutterscompagnie geen Nachtwacht!). Bij het ontstaan van regeringen als machtdragers, zeg maar de moderne staat, nam die staat de rol van voornoemde opdrachtgevers deels over.
Nu vindt onze ook in andere opzichten wat benepen regering het kennelijk tijd om die rol drastisch te verminderen. Ten gunste van (bijvoorbeeld) twee straaljagers. (Twee JSF-toestellen kosten om en nabij 200 miljoen, het te bezuinigen bedrag.) En op een tamelijk onbehouwen manier, met steun van een nipte meerderheid in de Tweede Kamer.
Als kunst het uitsluitend zou moeten hebben van individuele kopers, gaat de grootste gemene deler heersen. In sommige kringen is de grootste gemene deler de maat der dingen, daar zal men geen bezwaren hebben. Daar zal men vast roepen dat er ook voor iets minder gemene zaken wel 'een markt' overblijft. En dat men toch aan fondsenwerving en crowd funding en zo kan doen.
Maar voor de geniale uitzondering zal minder plaats zijn. En sommige zaken, zoals het bewaren van oude theaterzaken of een jaarlijks kinderfilmfestival, kunnen wellicht vanwege de nodige continuïteit beter in stand gehouden worden met staatsfilantropie, namens ons allen, dan uitsluitend met particuliere filantropie. Wat mij betreft liever dan dat er namens ons allen de duurste straaljagers ooit worden aangeschaft. Kunnen die trouwens niet gesponsord worden?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten