Spiegeljongen is het derde deel van een trilogie door Floortje Zwigtman (De Fontein, 2010). Hoofdpersoon en verteller Adrian Mayfield is zeer wanhopig nadat zijn minnaar Vincent Farley de relatie heeft verbroken en tracht wraak te nemen op Vincent, terwijl hij tegelijkertijd nog van hem houdt. Voor zijn wraak schakelt hij mensen in die Adrian in hun eigen plannen en intriges betrekken, waardoor Adrian in hachelijke situaties belandt. Adrian slaagt gedeeltelijk in zijn wraak, de liefde krijgt echter geen kans meer en raakt op de achtergrond. Aan het eind ontmoet Adrian een andere jongen (Terry Lander) op wie hij verliefd wordt – en blijkens de epiloog, waarin Vincent nog eenmaal zijn voormalige minnaar waarneemt, is dat een langdurige, gelukkige relatie.
Drie romans (Schijnbewegingen, 2005; Tegenspel, 2007; en Spiegeljongen, 2010) vormen bij elkaar een typisch Bildungsverhaal, waarin de jonge hoofdpersoon zich door zijn ervaringen geestelijk ontwikkelt. Bijzonder hierin is, zeker binnen het kader van de jeugdliteratuur, dat de hoofdpersoon homofiel is.
De auteur debuteerde met Spelregels in 2003, een verhaal voor tieners dat in het verleden speelt – en dat typeert deze auteur. Ze heeft ook andersoortig werk geleverd: voor jongere kinderen, zoals bv. Gifzuster (Zwijsen, 2008). Haar hart lijkt echter te liggen bij breed opgezette verhalen die in het verleden spelen – met een curieuze term ook wel historische verhalen genoemd. Met haar tweede, Wolfsroedel, won ze meteen de Gouden Uil en een Zilveren Griffel. Met zulke verhalen past ze in een lange traditie in de jeugdliteratuur. Nieuw echter is, zoals al gemeld, de homoseksuele liefde in deze in de 19e eeuw spelende trilogie.
Breed opgezet: daarvan is de trilogie een fraai voorbeeld: bij elkaar ruim 1600 pagina’s – en dan is er nog een aftakking, want in Kersenbloed (2007, 96 p.) wordt de jeugd van Vincent Farley beschreven.
Geen literaire buitenissigheden in dit verhaal. De verteller begint bij het begin en vanaf dat moment ontrollen de gebeurtenissen zich in chronologische volgorde, met hier en daar een terugblik. Voor een jongen van eenvoudige komaf is Adrian buitengewoon verbaal, een begenadigd verslaggever van zijn wedervaren. Geen wonder met een toneelspeler als vader, kan je denken, en geen wonder dat hij verslaggever wil worden: dat heeft de auteur knap bedacht om die welsprekendheid geloofwaardig te maken.
Een bezwaar is die welsprekendheid sowieso niet. Vanaf het begin trekt de verteller de lezer het verhaal in. En dat zo vaardig dat je niet eens ‘Wat vooraf ging’ hoeft te lezen om al na enkele bladzijden te snappen wat de clou van dit verhaal wordt. Die vanzelfsprekende welsprekendheid blijft tot aan het eind toe, en zit tot aan het eind toe niet in de weg. Zijn gewezen minnaar kan er ook wat van, maar is toch iets ingetogener: hij, Vincent, is degene die in de epiloog aan het woord is, in een brief aan zijn vrouw.
Die brief tilt het verhaal nog verder uit boven het niveau van wraak. Hier wordt een tragedie beschreven, een liefde die onmogelijk blijkt binnen de gegeven sociale omstandigheden. En binnen die tragedie passen met gemak nog wat tragedies (Oscar Wilde! Arthur Stableford, de familie Farley) en een enkel blijspel (bv. het verhaal van Auguste Trops, of Adrians dronkenschap in Parijs). En nog vele minitragedies, want Adrians avonturen reiken van Londen tot Parijs en er gebeurt zo veel dat zich aan het oog van de lezer binnen het grote schouwspel nog een scala aan andere schouwspelen ontrolt, alles tegen de in het voorbijgaan toch raak geschetste achtergrond van de 19e eeuw en dat zo vanzelfsprekend dat je je als lezer geen moment op afstand gezet voelt.
Dit is, kortom, een heel goed geschreven verhaal met veel diepgang. En binnen de Nederlandstalige jeugdliteratuur een meesterwerk.
Het is daarbij wel de vraag of dit verhaal nog onder de jeugdliteratuur valt, maar ja, het is leesbaar voor leesvaardige twaalfjarigen en ouder, dus… maar een ‘bovengrens’ zou ik er niet aan kunnen geven.
À propos Floortje Zwigtman: die houdt op 25 mei de 12e Annie M.G. Schmidtlezing.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten