In ons taalgebied maken we nagenoeg geen verschil tussen recensie en kritiek, tussen recensent en criticus. Een recensent dan wel criticus is iemand die een iets beoordeelt, bijvoorbeeld een boek, een gedicht of een theateruitvoering.
Een wetenschapper, of onderzoeker, is iemand die onderzoekt, die wetenschap bedrijft. Die zou bijvoorbeeld kunnen onderzoeken wat recensenten gedurende een bepaalde periode over een bepaald literair werk te melden hebben. (In de tijd dat ik literatuurwetenschap studeerde heette dat met een raar woord receptietheorie. Dat ging dus niet over recepties.) Of ze analyseren dat werk.
Bij dat analyseren is de grens met recenseren dun. Bij menig lang stuk over een werk of auteur vraag ik me af of ik nu een onderzoeksverslag of een grondig beargumenteerde recensie zit te lezen.
Wat is wetenschap?
In het Engels taalgebied maakt men verschil tussen reviewing, criticism en scholarship. Als je googlet, vind je tal van opstellen en stukjes over die verschillen, en blijkt er ook nog te worden onderscheiden tussen criticism en critique (zie bv. hier, in een wat merkwaardig blog maar dat terzijde) en tussen scholarship en research, zie bv. hier en daaruit dit citaat:
' Intellect leavens experience in three ways — with scholarship, research, and criticism. In lived experience, scholarship, research, and criticism overlap and in the person they combine to make the complete academic, yet conceptually they have significant differences, which become clearer if we think about them as ideal-types. Scholarship begins from the cumulative state of a field, the broader the better, and integrates findings, new and old, addressing a fundamental concern by crafting a coherent understanding of the whole. Research starts with a well-defined, specific question, to which the researcher seeks a clear and definite answer using peer-sanctioned methods and techniques. Criticism addresses a spectrum of aims and accomplishments and informs selection among them, strengthening assent, deepening appreciation, provoking doubt, channeling attention and energy. '
En dit, uit deze bron:
' Readers often ask what is the difference between a book review and book criticism. Both are important, but each has a different purpose; those purposes will be analyzed here with examples based on a review and criticism of Charles Dickens’ “A Tale of Two Cities.”
Ook de Franstaligen hebben hun termendiscussies. Zoeken op bijvoorbeeld 'différence entre critiquer et juger' levert veel treffers op, waaronder (minstens) een verwijzing naar Kants Critique du jugement uit zijn hoofdwerk Critique de la raison pure (Kritik der reinen Vernunft). En ook zoeken op 'différence entre critique et science' levert genoeg treffers op voor weken leeswerk (ga ik niet doen), maar daarbij zitten ook veel critiques des sciences.
Maar anders dan het moeizame want allerminst heldere onderscheid tussen review en criticism heten beide in het Frans critique en die heb je in soorten en maten en kun je zelf ook beoordelen: op zijn Frans krijg je dan vermoedelijk een critique des critiques o.i.d.
Het Institut International Charles Perrault schrijft sinds 1993 jaarlijks een prijs uit voor 'het beste ongepubliceerde kritische artikel over jeugdliteratuur' ('le meilleur article critique inédit portant sur la littérature de jeunesse') (zie hier voor de versie 2012, uitreiking 18 januari 2013) en dat lijkt me nog steeds een prachtig en navolgenswaard initiatief. En let gezien het bovenstaande ook op deze passage uit het reglement:
' Les contributions concourant pour le Prix peuvent être le résumé ou un extrait de mémoire ou de thèse mais ces travaux universitaires ne doivent en aucun cas être envoyés dans leur intégralité. Les articles doivent être d’une longueur de 30 000 signes (espaces comprises), au maximum. ' Ofwel: geen complete wetenschappelijke verhandelingen toegelaten.
Zo'n prijs is er niet in ons taalgebied, want de Louise Boerlageprijs is in 2009 een zachte dood gestorven en hoe het met de daaropvolgende Miep Diekmann Prijs ofwel de IBBY-thesisprijs staat is mij niet bekend en er staat niets over op de site van IBBY Nederland. Ook de Leesgoedprijs, die volgens mij in 2010 ook al een zachte, onaangekondigde dood is gestorven, kwam een eindje in de richting, maar had een andere, bredere doelstelling, het ging om verdiensten voor de jeugdliteratuur.
En dat geldt dan alleen nog de jeugdliteratuur. Ook in het algemeen is er bij mijn weten (en volgens Literatuurplein en het Letterkundig Museum) op literair gebied niet zo'n prijs te vinden, al komt de Greshoff-prijs een piepklein beetje in die richting. Het te bekronen 'beschouwend proza' hoeft echter niet over literatuur te gaan. David Van Reybrouck ontving de prijs in 2010 voor Congo, een geschiedenis.
Wie hebben het meest belang bij goed 'beschouwend proza' (van max. 3000 woorden) over literatuur? Wel, de letterkundigen volgens mij. Het zou op de weg van de VvL liggen om naast het Charlotte Köhler Stipendium ook een prijs voor de beste kritiek uit te schrijven.
Een wetenschapper, of onderzoeker, is iemand die onderzoekt, die wetenschap bedrijft. Die zou bijvoorbeeld kunnen onderzoeken wat recensenten gedurende een bepaalde periode over een bepaald literair werk te melden hebben. (In de tijd dat ik literatuurwetenschap studeerde heette dat met een raar woord receptietheorie. Dat ging dus niet over recepties.) Of ze analyseren dat werk.
Bij dat analyseren is de grens met recenseren dun. Bij menig lang stuk over een werk of auteur vraag ik me af of ik nu een onderzoeksverslag of een grondig beargumenteerde recensie zit te lezen.
Wat is wetenschap?
In het Engels taalgebied maakt men verschil tussen reviewing, criticism en scholarship. Als je googlet, vind je tal van opstellen en stukjes over die verschillen, en blijkt er ook nog te worden onderscheiden tussen criticism en critique (zie bv. hier, in een wat merkwaardig blog maar dat terzijde) en tussen scholarship en research, zie bv. hier en daaruit dit citaat:
' Intellect leavens experience in three ways — with scholarship, research, and criticism. In lived experience, scholarship, research, and criticism overlap and in the person they combine to make the complete academic, yet conceptually they have significant differences, which become clearer if we think about them as ideal-types. Scholarship begins from the cumulative state of a field, the broader the better, and integrates findings, new and old, addressing a fundamental concern by crafting a coherent understanding of the whole. Research starts with a well-defined, specific question, to which the researcher seeks a clear and definite answer using peer-sanctioned methods and techniques. Criticism addresses a spectrum of aims and accomplishments and informs selection among them, strengthening assent, deepening appreciation, provoking doubt, channeling attention and energy. '
En dit, uit deze bron:
' Readers often ask what is the difference between a book review and book criticism. Both are important, but each has a different purpose; those purposes will be analyzed here with examples based on a review and criticism of Charles Dickens’ “A Tale of Two Cities.”
The book review’s purpose is to present enough information about the book to help a person decide whether to read it. A review will state what the book is about, without giving away the full argument if non-fiction, or the plot if fiction. It could also have the reviewer's personal opinion, comments about the writing, and whether or not recommended to the prospective reader.
By comparison, book criticism, more commonly known as literary criticism, is written for people who have already read the book and are interested in exploring the meaning behind the work. The literary critic shares his or her thoughts, opinions, and interpretation of the work, based on a close reading of the author’s words, to help the reader understand and formulate his or her own opinion of the work. 'Ook de Franstaligen hebben hun termendiscussies. Zoeken op bijvoorbeeld 'différence entre critiquer et juger' levert veel treffers op, waaronder (minstens) een verwijzing naar Kants Critique du jugement uit zijn hoofdwerk Critique de la raison pure (Kritik der reinen Vernunft). En ook zoeken op 'différence entre critique et science' levert genoeg treffers op voor weken leeswerk (ga ik niet doen), maar daarbij zitten ook veel critiques des sciences.
Maar anders dan het moeizame want allerminst heldere onderscheid tussen review en criticism heten beide in het Frans critique en die heb je in soorten en maten en kun je zelf ook beoordelen: op zijn Frans krijg je dan vermoedelijk een critique des critiques o.i.d.
Het Institut International Charles Perrault schrijft sinds 1993 jaarlijks een prijs uit voor 'het beste ongepubliceerde kritische artikel over jeugdliteratuur' ('le meilleur article critique inédit portant sur la littérature de jeunesse') (zie hier voor de versie 2012, uitreiking 18 januari 2013) en dat lijkt me nog steeds een prachtig en navolgenswaard initiatief. En let gezien het bovenstaande ook op deze passage uit het reglement:
' Les contributions concourant pour le Prix peuvent être le résumé ou un extrait de mémoire ou de thèse mais ces travaux universitaires ne doivent en aucun cas être envoyés dans leur intégralité. Les articles doivent être d’une longueur de 30 000 signes (espaces comprises), au maximum. ' Ofwel: geen complete wetenschappelijke verhandelingen toegelaten.
Zo'n prijs is er niet in ons taalgebied, want de Louise Boerlageprijs is in 2009 een zachte dood gestorven en hoe het met de daaropvolgende Miep Diekmann Prijs ofwel de IBBY-thesisprijs staat is mij niet bekend en er staat niets over op de site van IBBY Nederland. Ook de Leesgoedprijs, die volgens mij in 2010 ook al een zachte, onaangekondigde dood is gestorven, kwam een eindje in de richting, maar had een andere, bredere doelstelling, het ging om verdiensten voor de jeugdliteratuur.
En dat geldt dan alleen nog de jeugdliteratuur. Ook in het algemeen is er bij mijn weten (en volgens Literatuurplein en het Letterkundig Museum) op literair gebied niet zo'n prijs te vinden, al komt de Greshoff-prijs een piepklein beetje in die richting. Het te bekronen 'beschouwend proza' hoeft echter niet over literatuur te gaan. David Van Reybrouck ontving de prijs in 2010 voor Congo, een geschiedenis.
Wie hebben het meest belang bij goed 'beschouwend proza' (van max. 3000 woorden) over literatuur? Wel, de letterkundigen volgens mij. Het zou op de weg van de VvL liggen om naast het Charlotte Köhler Stipendium ook een prijs voor de beste kritiek uit te schrijven.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten