Dit blog meandert uit over allerlei zaken die (soms wat losjes) met lezen en schrijven te maken hebben. Rode draad: jeugdliteratuur verdient aandacht.
Zoeken in deze blog
maandag 11 december 2023
Nóg bredere coalitie
zaterdag 9 december 2023
Expeditie pinguïn met Huw
vrijdag 8 december 2023
Miep Diekmann Thesisprijs
donderdag 7 december 2023
Leeslusteloze vijftienjarigen
Resultaten PISA-2022: leesvaardigheid Nederlandse jongeren opnieuw drastisch gedaald
De leesvaardigheid van Nederlandse jongeren is opnieuw sterk gedaald. Dit blijkt uit het gerenommeerde, internationale PISA-onderzoek. PISA meet de kennis en vaardigheden van 15-jarigen in leesvaardigheid, wiskunde en natuurwetenschappen. Volgens Stichting Lezen en de Leescoalitie onderstrepen de uitkomsten de urgentie van structurele aandacht voor leesbevordering en duurzame investeringen in effectief leesonderwijs.
PISA-resultaten leesvaardigheid
Uit de resultaten
blijkt dat de prestaties van Nederlandse 15-jarigen op het gebied van
leesvaardigheid tussen 2018 en 2022 opnieuw zijn gedaald. De daling is
sterker dan tussen 2015 en 2018 en ook sterker dan in de OESO-landen
gemiddeld. Nederland presteert voor leesvaardigheid nu voor het eerst
onder het OESO-gemiddelde. Van alle 14 EU-landen die vanaf 2006 aan PISA
hebben deelgenomen, heeft alleen Griekenland een lagere score voor
leesvaardigheid gehaald dan Nederland.
Effectief leesonderwijs krijgt vorm
Gerlien van Dalen, directeur-bestuurder Stichting Lezen en
voorzitter van de Leescoalitie: ‘De resultaten zijn zorgwekkend. De
daling in leesvaardigheid die we in 2018 al zagen zet versterkt door.
Uit het vorige week verschenen voortgangsrapport van het Nationaal Programma Onderwijs bleek al dat de basisvaardigheden van middelbare
scholieren sinds de coronapandemie verder achteruit zijn gegaan. Nu zien
we in de PISA-resultaten dat we er ook internationaal gezien slecht
voor staan. Gelukkig zien we ook een omslag in het onderwijsveld: op
steeds meer plaatsen werken leerkrachten hard aan effectief
leesonderwijs. We weten al veel over interventies die de leesvaardigheid
weer op peil kunnen brengen. Het is nu zaak om die kennis te
verspreiden en te gebruiken. Daar zetten we samen met onze partners
stevig op in.’
Met de aandacht in de conceptkerndoelen voor thematische contexten, een actueel aanbod van literatuur, rijke teksten en leesmotivatie, wordt een grote stap gezet om effectief leesonderwijs in het onderwijscurriculum te borgen. Leesconsulenten van de Bibliotheek op school kunnen scholen hierbij goed ondersteunen. ‘Ook daar zetten we een grote stap,’ aldus Van Dalen. ‘De Impulsregeling Masterplan basisvaardigheden biedt de komende drie jaar 140 vmbo-locaties en 45 praktijkonderwijslocaties de mogelijkheid te gaan samenwerken met de Bibliotheek via de Bibliotheek op school. Daarnaast kunnen 263 vmbo-locaties en 15 pro-locaties hun bestaande samenwerking met de lokale bibliotheek verder uitbouwen.’
Het is zorgwekkend dat 33 procent van de jongeren mogelijk onvoldoende leesvaardig school verlaat. ‘Maar we hebben goede hoop dat de stappen die nu gezet worden rond effectief leesonderwijs en leesbevordering positieve resultaten opleveren die zichtbaar zullen zijn bij een volgende meting. Dit betekent dat we gemotiveerder dan ooit in gezamenlijkheid de schouders eronder blijven zetten. En we hopen dat de door het ministerie van OCW ingezette koers ook onder een nieuw politiek gesternte overeind blijft.’
dinsdag 5 december 2023
Lichtjes in kinderboekwinkels
Op 22 december organiseert een collectief van kinderboekwinkels en vrienden uit het
boekenvak de hoopvolle actie #Lichtjesvoorkinderen om aandacht te vragen voor kinderen
die slachtoffer zijn van oorlog, wereldwijd. Het collectief roept op tot het ontsteken van
zoveel mogelijk lichtjes - in alle kinderboekwinkels en in vele huiskamers - op de donkerste
dag van het jaar om klokslag 18.00 uur.
De initiatiefnemers branden zelf een kaarsje en vragen kinderen ook thuis een lichtje aan te
steken voor het raam. De oproep wordt ook via scholen en online verspreid, zodat door het
hele land lichtjes van kinderen voor kinderen zullen branden.
Om de actie kracht bij te zetten en invoelbaar te maken, hebben dichter Mary Heylema en
illustrator Tineke Meirink een poëzieposter gemaakt die in alle kinderboekhandels zal komen
te hangen. Online wordt dit beeld gedeeld met de hashtags #lichtjesvoorkinderen en
#littlelightforachild.
De kinderboekwinkel is dé plek waar het verhaal van kinderen voorop staat. En het is juist in
deze donkere dagen heel hard nodig om daar bij stil te blijven staan. Deze actie zet kinderen
die te maken hebben met oorlog in het licht, en draagt uit dat ze niet vergeten worden.
Alle kinderboekwinkels in Nederland doen mee. Belangrijke voorwaarde voor de actie is dat
er geen politieke uitspraken worden gedaan. Er wordt slechts aandacht gevraagd voor
kinderen wereldwijd, die slachtoffer zijn van een oorlog ongeacht achtergrond, kleur en
afkomst.'
maandag 4 december 2023
Een boek voor jou
Zij zullen het lied voor het eerst ten gehore brengen samen met o.a. percussionist Modar Salama en klarinettist Ghaeth Almaghoot.
Een boek voor jou is bedoeld als een kennismaking met de Nederlandse en Vlaamse jeugdliteratuur. Een manier om kinderen welkom te heten met verhalen uit hun nieuwe wereld, in hun eigen taal.
Er is trouwens nóg een boek in de handel geweest met de titel Een boek voor jou, van Malika Doray, in 2009 verschenen bij Uitgeverij Vrijdag. Nu alleen nog tweedehands verkrijgbaar.
zaterdag 2 december 2023
Soldaten in klaverjassen en andere vertaalvondsten


improve each shining hour
And gather honey all the day
from every opening flower.
Carroll (1865):
How doth the little Crocodile
improve his shining tail,
and pour the waters of the Nile
on every golden scale.
Mann (1887):
Hoe dankbaar is mijn kleine hond
voor beentjes en voor vleesch.
Hij kwispelstaart en springt in 't rond
en danst op mijnen schoot.
Ten Raa (1899):
Wat poetst de kleine krokodil
zijn glinsterenden staart.
En plast het water van den Nijl
op 't lichaam, naar zijn aard
Zie ginds komt de stoomboot uit kattenland aan,
ik zie Kater Mauw op een driewieler gaan,
hoe huppelt hij minzaam het dek op en neer!
Hij zwaait als een bromtol al heen en al weer!
Hij wuift met zijn schooltas en roept ons al toe:
‘Wie mij aan mijn staart trekt, krijgt vast met een roe!’
Improve each shining hour,
And gather honey all the day
From every opening flower!
How skilfully she builds her cell!
How neat she spreads the wax!
And labours hard to store it well
With the sweet food she makes.
improve his shining tail,
and pour the waters of the Nile
on every golden scale.
How neatly spreads his claws,
And welcomes little fishes in
With gently smiling jaws!

'They were obliged to have him with them,' the Mock Turtle said: 'no wise fish would go anywhere without a porpoise.'
'Wouldn't it really?' said Alice in a tone of great surprise.
'Of course not,' said the Mock Turtle: 'why, if a fish came to me, and told me he was going a journey, I should say "With what porpoise?"'
'Don't you mean "purpose"?' said Alice.
'I mean what I say,' the Mock Turtle replied in an offended tone. And the Gryphon added 'Come, let's hear some of your adventures.'
Sofia Engelsman:
'Als ik die witvis was,' zei Alice, die nog steeds met het liedje bezig was, 'had ik tegen die haring gezegd: "Ga eens een eindje naar achteren. We willen je niet mee hebben."'
'Ze moesten hem wel meenemen,' zei de Nepschildpad. 'Elke weldenkende vis neemt wat haringen mee, als hij op reis gaat.'
'Echt?' vroeg, Alice, heel verbaasd.
'Natuurlijk,' zei de Nepschildpad. 'Hoe moet hij anders zijn tentje opzetten?'
'Ik denk dat je je vergist,' zei Alice.
'Ik vergis me helemaal niet,' antwoordde de Nepschildpad beledigd. En de Griffioen zei: 'Vertel jij eens wat over je avonturen.'
vrijdag 24 november 2023
Lazy onderzoekers
woensdag 22 november 2023
Spruitjes, ho ho ho
WAARIN WE OPNIEUW BEGINNEN EN JE NETJES WORDT VOORGESTELD AAN EEN BIJZONDER VREEMD WEZEN
dinsdag 21 november 2023
Neus, oren, vingers, tenen
Dit is mijn kin
Dit is mijn mond
Met tanden erin
Dit zijn mijn ogen
Mijn oren, mijn haar
Dit is mijn neus
En nu ben ik klaar

vrijdag 10 november 2023
Voorlezen, beter lezen, doorlezen, blijven lezen
Het leesoffensief: net zo divers als het mbo-onderwijs
Om scholen op weg te helpen, publiceren Kennispunt MBO Taal en Rekenen (MBO Raad) en Stichting Lezen de Handreiking Leesoffensief –‘Heel mbo leest!’. Voor het opstellen van de handreiking spraken zij met verschillende mbo-scholen en bibliotheken. De inspiratie, waardevolle tips én valkuilen die uit de gesprekken naar voren kwamen, staan in de praktijkvoorbeelden. Het leesoffensief blijkt net zo divers te zijn als het mbo-onderwijs zelf!
◦ lezen vergroot de woordenschat
◦ het lezen van langere teksten geeft beter inzicht in de structuur van teksten
◦ het lezen van langere teksten leert studenten om verbanden te leggen
• Lezen verbetert schoolprestaties.
• Lezen vergroot het concentratievermogen.
• Lezen vergroot de kansen in de maatschappij, maar ook de kennis óver de maatschappij.
• Lezen vergroot het inlevingsvermogen en vermindert vooroordelen.
• Werkgevers hebben baat bij taalvaardige werknemers, omdat zij bijvoorbeeld:
◦ behoefte hebben aan personeel dat effectief kan communiceren en/of
◦ behoefte hebben aan personeel dat kan omgaan met veiligheidsvoorschriften of
instructies op de werkvloer.
• Mbo-studenten lopen het risico om onvoldoende geletterd de school te verlaten:
◦ aandacht voor lezen verkleint dit risico en werkt dus preventief
• Taalachterstanden veroorzaken problemen die vaak achteraf gerepareerd moeten worden
bijvoorbeeld via:
◦ taalhuizen, waar taallessen worden gegeven aan mensen die moeite hebben met
lezen en schrijven
◦ schuldhulpverleningstrajecten, omdat mensen met een taalachterstand vaker
schulden hebben
• De mate van geletterdheid houdt verband met gezondheid en levensverwachting