Self-publishing

Het blijft een hardnekkig verschijnsel onder Nederlandstaligen: Engels klinkt net wat gelikter dan de eigen taal. Zelfbevlekking zal je vrijwel niet in het Engels horen of lezen, maar zelf-uitgeven, ach, dat staat zo ontnuchterend. Dus noemen we het self-publishing.
Voor de goede orde: dat is dus geen zelfbevlekking. Dacht ik.


Er is een initiatief van Singel Uitgevers toegevoegd aan de al bestaande dienstverlening (Ten Pages, Gopher, Mijnbestseller, Eigen boek uitgeven, Zelf je boek uitgeven, Boekscout, Lulu, ...) voor wie graag een boek de wereld wil insturen. Het heet Brave New Books en is een samenwerking van Singel Uitgevers, Bol.com en Mijnbestseller. De brave new world van Aldous Huxley was niet zo'n fijn oord, maar wellicht is het bij Brave New Books beter toeven.
Je kan er zelfs een 'mediacampagne' winnen.

Wat voegt Brave New Books toe om net wat aantrekkelijker te worden dan al die andere aanbieders?
Dit:


En 'lees meer':



Reacties konden niet uitblijven. Coen Peppelenbos van Tzum vond het wel een goed idee.
'Het vandaag gelanceerde platform Brave New Books lijkt me een meesterzet van de uitgeverijen van Singel 262 (Querido, Nijgh, Athenaeum, Leopold en Ploegsma), Bol.com en Mijnbestseller.nl. Mensen die zo graag een boek willen aanmaken, kunnen dat nu doen via de nieuwe site. Je kunt alles in eigen hand houden, maar je kunt ook deskundigheid inhuren. Zo zorg je ervoor dat een deel van je redactie en je schrijvers aan het werk blijft (en daar lijkt me niets op tegen).

Enkele prijzen:
Leesscan € 90,-
Leesrapport van € 350,- tot € 550,- (tot 700 pagina’s), daarboven op offertebasis
Redactie ca. € 13,- per 1.000 woorden
Redactie extra € 18,- per 1.000 woorden
Professioneel omslag € 600,-

Ik vind het wel goed dat alles nu een prijs krijgt. Dat schrikt misschien de ergste amateurs af.'

Maar hij citeert ook een kritisch commentaar van ene F. Punt Starik op Facebook

en een commentaar van Ted van Lieshout in zijn blog:
' Je kunt op je vingers wel natellen dat als er in de vijver een auteur rondzwemt die heel goed is, die het droge wordt getrokken en alsnog een contract krijgt aangeboden. Wat dan weer een twijfelachtig uitstraling heeft naar al die wannabe-schrijvers die in de vijver blijven spartelen. En om in de juiste metaforen te blijven: het kan ook een vorm van vertroebeling van de taak van de uitgever zijn. Je zou je kunnen ook voorstellen dat een uitgevershuis van naam juist niets te maken wil hebben met ondermaats geschreven boeken. Verder kun je je afvragen of de uitgeverijen van Singel 262 nog wel voldoende aandacht kunnen besteden aan hun reeds bestaande auteurs als ze er 1 miljoen bij krijgen, want zo veel mensen zijn er in Nederland, zegt Paulien Loerts in een interview met Boekblad, die schrijver willen worden.' (mijn link)
Ted slaat volgens mij de spijker op de kop, al betwijfel ik of zich een miljoen mensen melden. (Zijn aanhaling lijkt me dan ook ironisch bedoeld en zie ook Nrcnext, dat het hield op 60.000.)
De commentaren onder zijn bericht (Teds blog wordt goed gelezen) zijn eveneens lezenswaard, net als het bericht aan de auteurs van Singel 262, dat Ted van Lieshout ook op zijn blog plaatst. Volgens dat bericht verandert er voor de auteurs van Singel 262 niets. Dat betwijfelde Ted en dat dreef hem tot zijn commentaar.
Overigens zijn ook de commentaren onder dat interview met Paulien Loerts (sinds 1 oktober 2012 algemeen directeur van Singel 262) het lezen waard.
Bijvoorbeeld dat van Bastiaan Bommeljé:
'De branche snakt naar minder boeken, minder schrijvers, minder schrijfcursussen, minder feestjes, minder hobbyïsme, en naar hogere drempels, meer afwijzingen en meer prikkeldraad rond uitgeverijen. De branche heeft zichzelf verstikt in een tomeloze overproductie van kansloze boeken, en dan helpt dit niet echt om opgelucht adem te halen.'
Ook Joost Nijsen (Uitgeverij Podium) had een duidelijke mening:
'Los van de volgens mij geringe rendementsmogelijkheden (maar daarin zal ik ruiterlijk mijn ongelijk bekennen mocht het booming worden), kan ik met geen mogelijkheid gepassioneerd raken bij de gedachte een bemiddelende rol te spelen in het verspreiden van boeken die ik niet goed genoeg vind om 'gewoon'  uit te geven. Waarom zou je als uitgever in hemelsnaam betrokken willen zijn bij de exploitatie van teksten die ontroerend noch onderhoudend zijn, fascinerend noch informatief?' Lees hier verder.

Het is al eens gezegd: money makes the world go round. Loerts doet er niet moeilijk over, uit het interview blijkt ontegenzeggelijk dat ze gedreven wordt door het verlangen naar meer omzet, en dus hopelijk meer winst voor de zaak. 'We willen in Nederland de grootste partij in self-publishing worden.' In de hoek gedreven zal ze vast wel eens beweren dat die winst goed is voor de auteurs van wie de uitgeverijen van Singel 262 werk uitgeven. Maar dat lijkt me onzin.
Singel 262 is deel van WPG Uitgevers. Het zijn, denk ik, vooral de eigenaars van dat bedrijf die er eventueel garen bij spinnen. Ook al staat in hun vaandel geschreven dat zij zijn: 'een onafhankelijke groep van multimediale bedrijven in Nederland en Vlaanderen, gericht op het rendabel uitgeven en exploiteren van relevante, kwalitatief hoogstaande producten en diensten die schoonheid en inzicht verschaffen'.
Of dat miljoen nieuwe schrijvers van Loerts 'schoonheid en inzicht' gaan verschaffen? Ik wacht benieuwd af.


NB. Hier de tekst van Money makes the world go round. 

Tromgeroffel en gejuich: bekendmaking Griffels, Penselen en Kinderjury

Toen ik nog hoofdredacteur en nieuwtjesjager van Leesgoed was, het vaktijdschrift over jeugdliteratuur en leesbevordering, ging ik altijd braaf naar de bijeenkomsten waar de CPNB bekendmaakte wie in de prijzenregen mocht delen van de door de CPNB gesponsorde jeugdliteratuurbekroningen: de Griffels en hun Vlaggen-en-Winpels en de Penselen, idem, de Kinderjury en zo nog wat.
De CPNB heeft een traditie opgebouwd van die bijeenkomsten: ingericht om maximale publiciteit te genereren. Vooral in dagbladen en op tv. Het was soms het enige moment in het jaar dat er iets over kinderboeken op tv verscheen - met de Woutertje Pieterse Prijs als goede tweede en, soms, de Theo Thijssen-prijs als derde.
Een vaktijdschrift als Leesgoed hobbelde er als nieuwsbron natuurlijk altijd achteraan, al was het sinds er een website bijhoorde vaak de eerste bron (met de CPNB en Leesplein) voor alle gegevens en de enige voor een verslag van die bijeenkomst, en al had het soms een interview met een prijswinnaar en altijd een overzicht met gegevens van de winnende auteurs en illustratoren.

Dat hoeft nu dus niet meer en ik heb niet de ambitie om van dit blog een nieuwsrubriek te maken. Leesplein bestaat nog steeds, gesubsidieerd en wel, en voorziet op het gebied van de jeugdliteratuur goed in de behoefte aan nieuws.
Op donderdagmiddag 27 juni werden tijdens zo'n bijeenkomst, nu MidzomerKinderboekenBorrel gedoopt, de Griffels en Penselen (en Paletten) en Kinderjurywinnaars bekendgemaakt en zie: bij thuiskomst waren ze al op Leesplein te vinden, met gegevens over de boeken. Ook de CPNB zelf had al een bericht.

Ik had me deze keer laten verleiden er nog eens heen te gaan, want er zou een 'inhoudelijke programma' zijn.  Nou, dat was er. Maar eigenlijk komt iedereen natuurlijk voor de bekendmaking van de prijzen en de borrel na. Het is gewoon een feestje. Die borrel (en dus het echte feestje) heb ik echter laten schieten, om weer op tijd ergens anders te zijn.
Het inhoudelijke deel bestond uit toespraken door Eppo van Nispen tot Sevenaer, directeur CPNB, Jacques Vriens, kinderboekambassadeur (en natuurlijk ook nog auteur en ex-schoolmeester) en Mark Thioux, onderzoeker, aan elkaar gelijmd door de vaardige presentatie van Dolf Jansen. Met zijn drieën brachten ze een krachtig pleidooi voor lezen en voor kinderboeken. Een beetje voor eigen parochie, natuurlijk. Hopelijk sijpelt er iets door naar andere plekken. Tussen hun toespraken door werden de prijswinnaars bekendgemaakt.
Dat ging ongeveer zo.

De inbreng van Mark Thioux was interessant omdat hij (met plaatjes) toonde dat hersenen op beeld anders reageren als op taal. Met beeld leef je mee. (Daar sloeg de hieronder getoonde foto op: kinderen die kijken naar een poppenspel.) (En verder plaatste ik deze foto omdat hij een indruk geeft van de zaal.)



Met taal ga je benoemen en schep je zodoende je eigen beelden. Een ander soort meeleven.
Menig filmrecensent zal hierop wel iets kunnen aanmerken, maar het punt was gemaakt: talige kunst doet een groter beroep op de hersenen.

Dat Jacques Vriens een vaardig pleitbezorger is van lezen en kinderboeken wist ik al - en met mij velen, waaronder alle lezers van Leesgoed. Ook nu stelde hij niet teleur.
Zijn punt: met véél boeken op school, goed toegankelijk, en veel aandacht voor vrij lezen en nieuwe boeken, maak je het onderwijs tot onschatbare bron voor ontwikkeling, met op termijn een groot rendement.

Eppo van Nispen tot Sevenaerde eerste spreker van het drietal, bleek, niet geheel onverwacht, ook al een warm pleitbezorger van lezen.
En van zijn hand is ook de lichte verandering in de traditie. Zoals Leesplein het formuleerde:
'De uitreiking van vandaag heeft een geheel nieuwe aankleding gekregen. De datum is gewijzigd en de hele ceremonie is extra feestelijk aangekleed met een borrel. Alle aanwezigen ontvingen een cadeautje, in de vorm van een sjerp met de tekst ´Hoera voor het kinderboek 2013´. Eppo van Nispen, directeur van de CPNB, hoopt op een nieuwe, lange traditie van de uitreiking: ´Het kinderboek moet je vieren!´'
Nou ja, sjerp, het was een rozet en borrels waren er eerder. Maar verder houden we hem aan zijn woord.

PS 28-6. Fijn dat onder de Griffelwinnaars relatief jonge talenten zijn als Simon van der Geest en Gideon Samson. Op 25 september wordt bekend wie van de griffelwinnaars de Gouden Griffel krijgt. Idem Gouden Penseel en Palet.

Last night

Last Night van James Salter is een van de eerste e-boeken die ik kocht, na Feest van het begin van Joke van Leeuwen en het verzameld werk (voor een prikje) van Edgar Allen Poe, Reizen zonder John van Geert Mak, Wuthering Heights (nog steeds niet gelezen), en Alice in Wonderland (raar, had ik allang gelezen; behoefte om het op reis bij me te hebben?), en nog wat grut.

Last Night is een verhalenbundel.

En wat voor een. Ieder verhaal is een parel. Aandachtig lezen is wel vereist. De stijl is beknopt, droog, die van een wat vermoeide buitenstaander die bijna met tegenzin nog eens vertelt. Bijvoorbeeld over die man die zelf zijn echtgenote helpt met haar levenseinde - ze heeft ongeneeslijke kanker en wil de laatste onttakeling niet meemaken. Een goede vriendin begeleidt hen hierbij.
Het mislukt. Ontredderd komt ze naar beneden. Ze treft daar haar man. Mét de jonge vriendin, met wie hij de nacht heeft doorgebracht.

'It was a footstep and then, slowly, another -- Suzanna turned white -- as Marit came unsteadily down the stairs. The makeup on her face was stale, and her dark lipstick showed fissures. He stared in disbelief.
-- Something went wrong, she said.'

Niet dat Marit aandacht besteedt aan de jonge vrouw (Suzanna). Ze is ontredderd. Nu moet alles overnieuw. Suzanna vertrekt. ('I was just leaving.')
Dit over het titelverhaal, 'Last Night'.

Ook in de andere negen verhalen komt de verteller nergens tussenbeide en registreert hij droogweg wat er gebeurt. Ogenschijnlijk, want hij kiest zijn woorden met zorg en slaat alles over wat er niet toe doet.
Alleen in 'Give' is de verteller ook hoofdpersoon. De toon verschilt. Hier uit de verteller de gevoelens die passen bij wat gebeurt: zijn dierbare vrouw vraagt hem afstand te nemen van zijn dierbare vriend. 'My heart was skipping.' Hij doet het. Laatste woorden:
'I felt the injustice for a long time. He 'd brought only pleasure to us, and if to me particularly, that didn't diminish it. I had some photographs that I kept in a certain place, and of course I had the poems. I followed him from afar, the way a woman does a man she was never able to marry. The glittering blue water slid past as he made his way between the islands. There was Ios, white in the haze, where the dust of Homer lay, they say.'

Verhalen om ruim uit te citeren. Gelukkig ben ik te lui om veel over te schrijven en heeft de firma de e-boeken zo ingericht dat ze niet te kopiëren zijn.
Maar dat toont toch het ware vakmanschap, denk ik, dat ik geneigd ben om sommige passages steeds opnieuw te lezen, om na te gaan hoe de verteller er in slaagt om in zo weinig woorden zo veel mee te delen.

James Salter. Last Night. Random House, 2006. ISBN 978-1-4000-7841-7. E-boek: 978-0-307-42656-7.

Ook dit jaar op Oerol geweest!.

De 32e editie is afgelopen, maar ik was al eerder terug. Een bescheiden selectie gezien uit het enorme aanbod:
- Akwasi (als try-out) met een musical op (o.a. muziek van Bram Vermeulen), met hulp van leerlingen, zie ook hier en hier
- Berg&Bos, In Limbo
- project Wildeman (als try-out)

- Zorita (muziek)
- Breekgoed, De dood van het woord (als try-out)
- Firma Rieks Swarte, Steven de Jong met Im Weissen Rössl am Wolfgangssee (het hotel van de operette bestaat echt, vond ik thuis)
- Via Berlin (wat een website!), Ragazze Kwartet + Slagwerk Den Haag, Home Sweet Home

- Schweigman&, Blaas
- Alex Roeka (muziek)
- Spinvis (muziek)
- Teatri Oda, Invisible Walls (als spontane try-out, omdat we passeerden tijdens een repetitie)
- Cie Zerogrammi, Trattato della lontananza (één danser op het wad, 's morgens vroeg)
- Firma Rieks Swarte en de PeerGrouP, project Het Klooster, paste goed bij het thema 'Sense of Place' van Oerol 2013
- Roger Bernat, Rite of Spring (voerden we zelf de Sacré du Printemps uit, met muziek en opdrachten in de koptelefoon, zie ook hier)
- Theater Gnaffel, Vuil water

- Les Triplettes, prachtig straatcircus
- Circus Katoen, idem
- Trio Satchok, idem
- Hendrick-Jan de Stuntman, straattheater (moesten we toch eens zien; vooral melig)
Expedities:
- Piepschuim, Goed gebekt
- Ronald van der Meijs, Windviolen (die overigens nauwelijks geluid maakten)
- Pannenland 

- De Passage - Igor Hagard, A Railway Rite
- Jochen Stechman /Birgit Wieger, Signs - The Archive of Forgotten Signals
- Dries Verhoeven, Fare Thee Well

Hoogtepunten wat mij betreft: Home Sweet Home (Via Berlin), Vuil water (Theater Gnaffel), Steven de Jong, in die volgorde. Blaas scoorde ook hoog, door medewerking van de zon. (Dat zal niet overal lukken.)
Niets viel echt tegen, hoewel Rite of Spring vooral hilarisch was, en we achteraf blij waren Spectaculaire voorstelling van Toneelgroep Oostpool te hebben gemist.
En daarnaast natuurlijk veel heen en weer gefietst, want dat hoort bij Oerol, waar de voorstellingen verspreid zijn over heel Terschelling. Beetje regen, soms wat zon en vooral in het begin veel wind. Hier en daar nog wat bruine kiekendieven, bergeenden, mantelmeeuwen, een lepelaar en andere Terschellinger vogels, en de weidsheid van de Boschplaat.

In het algemeen: wat werd ik opnieuw blij van zoveel talent en moois in enkele dagen, en dat in het landschap van Terschelling. Net zo mooi als de editie 2012.
En het aardige van Oerol is dat als je ervaringen uitwisselt met anderen, ieder zijn of haar eigen fantastische programma blijkt te hebben gehad.
Oerol 2014: 13 t/m 22 juni.

Mrs. Bridges

Het is een van de tweede lichting e-boeken die ik kocht: Mrs. Bridges van Evan  S. Connell (1958).
E-boeken koop ik, voorlopig, vooral vlak voor een reis. Het scheelt gewicht.
In dit geval liet ik me inspireren door een recensie.

Meer dan een papieren boek, dat ik altijd even doorblader, lees ik een e-boek in rechte lijn, van voor naar achter. Ik begon dus gewoon, zonder ook maar een vermoeden te hebben van de afloop. Had zelfs nog niet door dat het 117 hoofdstukjes zijn, waarvan het laatste 'Hello?' heet.

Het begin was meesterlijk.
'Her first name was India - she was never able to get used to it.'
Maar waarom me dat meteen pakte? Het toont ongemak. Een vlekje.
'It seemed to her that her parents must have been thinking of someone else when they named her. Or' (nog erger) 'were they hoping for another sort of daughter?
As a child, she was often on the point of inquiring, but time passed, and she never did.'

Een vleugje drama. Na tien hoofdstukjes was ik er achter dat de verteller er in was geslaagd in één alinea het begin van een karakter te schetsen. Vooral dat 'time passed, and she never did' is tekenend.
Inderdaad, de tijd verglijdt, voordat je het weet ben je oud, is je echtgenoot gestorven, je kinderen de deur uit, weet je meer dan ooit nooit wat je wil doen. Het einde is prachtig roemloos en ik ga het niet verklappen.
Maar ik kan het niet laten na de eerste zinnen ook de laatste te citeren.
'Finally she took the key from the ignition and began tapping on the window, and she called to anyone who might be listening, 'Hello? Hello out there?' But no one answered, unless it was the falling snow.'

But you don't know what it is
Do you, Mister Jones?

Nu speelt Mr. Bridges ook een rol in dit verhaal, maar hij is een heel ander karakter. Over hem heeft Connell ook een verhaal geschreven (1969) en het staat bovenaan mijn lijstje. 
Maar hier gaat het geheel en al over Mrs. en slechts enkele keren kijkt de verteller niet door haar ogen maar door die van iemand anders naar haar.
Mrs. zou de echtgenote geweest kunnen zijn van Dylans Mr. Jones. She tries so hard, but she doesn't understand. Maar ze is de brave echtgenote van Walter Bridges, ze leert haar dochter en zoon goede manieren, gaat naar haar clubs en tracht de tijd door te brengen.
Keeping up with the Joneses, daar is ze zeker van, maar haar buren heten geen Jones. (Hoe wel, ben ik vergeten.)
Ze is de saaist denkbare hoofdpersoon en toch is dit een onweerstaanbaar verhaal, tegelijk grappig en droevig, schrijnend, hilarisch. De verteller houdt er een uiterst laconieke, beknopte stijl op na en die past hier helemaal, die maakt het verhaal. Hier word ik bijna verleid tot meer citeren. Ik doe het niet. Lees het zelf maar.

Ik kwam achteraf (na thuiskomst) te weten dat de verhalen over Mrs. en Mr. Bridges zijn verfilmd en dat er een website is waar je onder de naam Mrs. Bridges jams kan kopen. Het is een Britse website, dus ik weet niet zeker of de twee mevrouwen iets met elkaar te maken hebben.
In de film speelt Joanne Woodward de rol van Mrs. Bridges. Toch net wat meer bijdehand dan het beeld dat ik al lezend had gevormd. Het optreden in de film moet een ironische belevenis voor haar en de andere hoofdrolspeler, Paul Newman, zijn geweest. Woodward 'is de weduwe van Paul Newman, met wie ze vijftig jaar – tot aan zijn dood in 2008 – getrouwd was,' aldus Wiki.

Evan S, Connell. Mrs. Bridges. North Point Press, 1990 (oorspr. 1958). ISBN 978 0 86547 0569. E-boek: 978 1 58243 8498.

Maurice Sendak 85 jaar

Er moet iemand bij Google werken met een goede neus voor kinderboeken. Eerder al aandacht voor bijvoorbeeld de gebroeders Grimm en Winsor McCay (Little Nemo), vandaag aandacht voor Maurice Sendak, een van de bekendste (en wat mij betreft ook beste) prentenboekenmakers ter wereld.

Wie de zoekmachine aanklikte, kreeg eerst dit

en na aanklikken een filmpje waarin diverse figuren uit Sendaks werk voorbij trokken.

Hieronder enkele stills.

Van Maurice Sendak is in het Nederlands taalgebied nog steeds werk te koop, waaronder het bekende Max en de Maximonsters, vertaling van Where the Wild Things Are (1963), verschenen bij Lemniscaat.

Uitgeverij Lemniscaat viert overigens zaterdag 15 juni dat ze 50 jaar bestaat.

Het jubileum zij de medewerkers van harte gegund. Lemniscaat heeft een traditie in kinderboekenland waar met trots op teruggekeken mag worden, vind ik.

NB d.d. 11-6. Tzum plaatste nog een filmpje ter gelegenheid van deze verjaardag. 'A childhood is a very tough time.'

Leren tellen: appje voor jonge kinderen

Zaterdag 17 juni 2011 zat er een persbericht bij de slakkenpost. Het was de eerste brief gericht aan 'Over lezen en schrijven' die ik ontving, en viel dus op. Bovendien zat de brief verpakt in een mooie, mistig-doorzichtige envelop met een kleurig sluitzegel waarop appracadabra stond, in roze schrijfletters en ik zag door de envelop een tekening en nog wat dingetjes, nou ja, genoeg om de envelop meteen te openen.
Er viel een mooi visitekaartje uit van ene Diana van Ewijk uit Den Haag, waarop naast de gebruikelijke gegevens stond: 'wonderful children's apps in your own language'.
Er viel ook een ander envelopje uit, van plastic, die ik kon openen door aan een draadje te trekken, en daaruit viel een wat groter kaartje met aan de ene kant een wolkenlucht getekend en aan de andere kant ballonnen en aan weerszijden draadjes om het op te hangen.
Er moest iets gevierd worden, zo te zien.

De brief luidde na aanhef zo:
'Iets meer dan een jaar geleden zat een vermoeid gezin te wachten op een snikheet Italiaans vliegveld. De kinderen waren al snel uitgekeken op de meegebrachte boekjes en de (Engelstalige) apps en zetten het op een brullen. Nu lanceert datzelfde gezin (samen met twee vrienden) 'Tel de dieren!', een speciaal door iPhone en iPad geïllustreerd prentenboek waarmee je in 16 verschillende talen tot 20 leert tellen.
Bijgaand ontvang je het persbericht over 'Tel de dieren!'.
We zouden het geweldig vinden als jullie over Appracadabra of over 'Tel de dieren!' zouden willen schrijven. Maar omdat de 'Tel de dieren!' pas vanaf eind augustus te koop is, willen we je vragen om een eventueel stuk niet eerder dan 31 augustus 2011 te publiceren.
Mocht je meer informatie nodig hebben over Appracadabra, dan horen wij dat graag. je kunt in dat geval contact opnemen met Diana van Ewijk, via diana{bij}appracadabra.com of telefonisch op 06 48490837.

Met vriendelijke groet,
Diana van Ewijk
Appracadabra'

De brief leerde me dat de makers de beleefde aanspreekvorm u definitief voor versleten houden, net als Ryan Air, Ikea, KPN en vele andere bedrijven, plus soms de Nederlandse overheid, dat er sprake was van zich redelijk ongeremd uitende kinderen en kennelijk verkeerd gekozen 'boekjes', en een vonkje, een idee, dat uitmondde in een bedrijfje (?) en een uitgave.

Of dat bedrijf er al niet eerder was, weet ik niet zeker. De Engelstalige website vertelde wel iets over de vier mensen die het vormen, maar niet wanneer dat begon. Ik ontdekte dat die Diana van Ewijk een intiatiefrijk mens met handelsgeest moet zijn: ze had al drie websites gemaakt waarop allerlei knutsels en frutsels te koop waren: Ozowiezo (waar ik ontdekte dat voornoemde brullers waarschijnlijk haar dochters Lena en Jet waren), Homemade Happiness en Mamamarketing. Dat laatste is bedoeld voor mensen (mama's?) die een eigen webwinkeltje willen beginnen - net als zij.

Het persbericht en de website leerden me dat het gaat een app, zo'n miniprogramma'tje (applicatie) voor de smartphone, en dat het maken ervan iets ingewikkelder was dan ze dachten, zodat de publicatiedatum van mei naar augustus 2011 verschoof:
' Initially we were to launch “Count the Animals!’ in May, but, well, publishing our very first app turned out to be a little bit more complicated than we thought. And since we want to launch a 101% perfect children’s app, we decided to take some extra time.  '
Dit komt ook van de website:
' Our first app will be all about basic mathematic: learning to count from 1 tot 20. Not just ordinary counting, mind you… No, in this app you’ll have to ride a stubborn pony, catch a whole lot of jumping fleas and try to rescue a stack of jars with tadpoles in them… every time you tap on an animal, something strange or funny happens!
You can have a voice over in your own language reading the numbers to you, or you can count by yourself. And, for older kids: you can even count backwards – or, better yet: learn to count in Arabic, German, French or Polish! '
En volgens het persbericht zou dit al kunnen met tweejarigen. 'Bij ieder dier dat je aanraakt, gebeurt er iets verrassends'; 'de grappige geluidjes stimuleren kinderen om door te geen'; 'met "Tel de dieren!" leer je tot 20 tellen in het Arabisch, Chinees, Nederlands, Engels, Frans, Duits, Grieks, Italiaans, Japans, Litouws, Pools, Slowaaks, Spaans, Zweeds en Zwitser-Duits.' (Met zulke wereldwijde ambities zou ik er toch minstens Russisch, Hindi en Koreaans aan toevoegen.)

Het persbericht leerde me verder dat het viertal van plan was vanaf augustus elke twee maanden een nieuwe app voor kinderen uit te brengen, apps met een 'ambachtelijk gevoel'.
En 'Tel de dieren!' werd getekend door Caroline Ellerbeck, 'a renown Dutch illustrator who lives in Rotterdam'. Ja ja, het verkopen zit ze wel in het bloed.



Dit alles schreef ik op 17 juni 2011, o.a. omdat ik me afvroeg (en nog afvraag) wat er in de toekomst overblijft van het aloude kinderboek en daarom graag berichten plaats over verhalen voor kinderen op of in andere media. Zie 'Hoi, ik ben Yoleo!' (11-04-2013), Gecertificeerde recensenten (14-02-2013), Prentenboek-apps goed voor wooordenschatontwikkeling (20-12-2012), Boeken beleven (06-11-2012) Non-fictie anders (16-08-2011, o.a. over Appracadabra per gsm), Mediasnoepjes (11-08-2011), Geen e-boek van The Gruffalo (31-03-2011), Digitale kinderboeken (22-03-2011), Kinderboeken als app (11-01-2011), Krassen voor een geschenk (02-12-2010),  Modelcontract (in dat contract ook artikelen over digitaal uitgeven), Kinderen willen e-boeken (04-10-2010), en Alle kinderen een e-boek? (30-09-2010).
Ik sloeg mijn conceptbericht op, met de bedoeling er later mee verder te gaan.

En nu is het 8 juni 2013, en enkele dagen geleden kwam ik dit opgeslagen bericht bij een opruim-actie tegen onder 'concepten'. Wat is er geworden uit het initiatief? 
De website bestaat nog, met verscheidene apps te koop, en blog en al. Marlis, Xander, Jochem en Diana worden nog genoemd en alle genoemde andere websites bestaan ook nog. Succes geboekt, neem ik aan. Volgens de blog: 'We are Marlis, Xander, Jochem and Diana. We like to share our love for apps, picture books, hand drawn craftmanship and all the other things that makes us tick. You’ll also find lots of tips on travelling with kids and some of the coolest smartphone stuff from around the world. Enjoy!' 

Hoe ging het met Tel de dieren!? 'Thanks all for voting for ‘Tel de Dieren!‘ as Best Mobile App 2012. But alas… The winner in our category was TRVL – they won with 14 votes more than the runner-up – nice detail, no? We had a fun evening, walking & talking with other Dutch tech app start-up, in the very hip Hotel [...]' 
Maar de app is nog te koop en bovendien 'Oh happy day! Our children’s app Count the Animals is selected by UKs Junior Magazine as the Best Educational App 2012!'

Nu heb ik even geen zin om die app te recenseren. Maar deze korte geschiedenis is een kleine illustratie bij een nieuwe trend, die toekomst lijkt te hebben. Overigens is Tel de dieren! niet te vinden in de Boek-en-jeugd-gids, noch op Leesplein. Niet goed genoeg of niet van papier? Apple vermeldt wel: 'Verkozen tot een van de vijf beste kinderboeken-apps door Vrij Nederland'.

Wedden dat ik lees

Op 19 september 2012 startte een campagne om leerlingen van het voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs aan het lezen te krijgen, en die wordt komend schooljaar herhaald, met 18 september als start.
Drie (3, DRIE) boeken zullen ze (in zes maanden tijd) lezen, als ze de 'weddenschap' aangaan met drie 'bekende Nederlanders'. Dat is, zullen de organisatoren hebben gedacht, een formidabele prestatie voor de gemiddelde vmbo-leerling. Drie (3) hele boeken! Omtrent de omvang zijn geen voorwaarden bekend. In Hoe werkt het staat: 'In principe mogen de deelnemers elk Nederlandstalig boek lezen dat passend is bij hun leeftijd.'
Er waren in de eerste campagne prijzen te winnen: 'een iPad, en andere prijzen, zoals toegangsbewijzen voor Drievliet, bioscoopbonnen, vrijkaartjes voor een motorrace, dvd’s en boekenpakketten. Wie meedoet met de klas, kan een meet & greet met één van de BN´ers winnen.' 
Wow, om in het register te blijven.
De bijbehorende website was heel modern ingericht, met kwetterhoekje en andere allerlaatste berichten, advertentie-achtige nieuwtjes, persoonlijke verhalen op video van een stel vlotte tieners, te weten Farma, Ajoud en Jasper.

Men haalde veel uit de kast....

Wat zou er geworden zijn van de eerste campagne? Bij Kunst van Lezen vond ik dit:

'De Weddenschap afgesloten met vmbo-debattoernooi

21-03-2012

Op vrijdag 9 maart was de finale van het landelijke vmbo-debattoernooi op het Scala-college in Alphen aan den Rijn. Leerlingen van 28 vmbo-scholen debatteerden daar over vier stellingen die te maken hadden met lezen. Het toernooi werd dit jaar gesponsord door Stichting Lezen. Met de debatfinale werd ook De Weddenschap, de leescampagne voor het vmbo, afgesloten. In de slotronde debatteerden de twee sterkste teams over de stelling 'Boeken lezen voor Nederlands hoort bij het vmbo'. De Francois Vatelschool uit Den Haag wist het debat uiteindelijk te winnen met sterke argumentatie. In de voorrondes debatteerden de leerlingen over Latino King van schrijfster Bibi Dumon Tak. Dit boek uit de slashreeks van Querido is bij De Weddenschap het meest gelezen boek. Ook de boeken van Carry Slee waren populair. Bijna 3050 leerlingen hebben zich op www.deweddenschap.nl geregistreerd. Zo'n 900 hebben de eindstreep behaald door het lezen van de vereiste drie boeken. Komende weken zal de loting plaatsvinden van de prijzen. De hoofdprijs is een iPad en scholen die klassikaal hebben deelgenomen aan De Weddenschap maken kans op een meet & greet met rapper Yes-R. Ook volgend leerjaar gaat De Weddenschap weer van start. Nieuwe, verse BN'ers draaien zich inmiddels warm om alle vmbo-leerlingen in Nederland uit te dagen boeken te gaan lezen. Op woensdag 19 september vindt de aftrap plaats.'

De website is nu voorlopig ietsje soberder, duidelijk gericht op docenten:
'De Weddenschap gaat 18 september van start. Met deze leecampagne voor vmbo en mbo, heeft u een uitdagend middel in handen om leesplezier bij uw leerlingen op de kaart te zetten.
3 BN'ers dagen leerlingen uit 3 boeken te lezen in 6 maanden tijd. Schrijf u vandaag nog in als deelnemend docent. Wanneer De Weddenschap start krijgt u inloggegevens waarmee u kunt zien welke boeken uw leerlingen hebben gelezen.' De spelfout leecampagne is authentiek. Men kan zich dus aanmelden. En een degelijke brochure downloaden, geschreven door Kees Broekhof. Zoals dat tegenwoordig hoort is er een Facebook-pagina en iets op Kwetter.

Het doet me denken aan een wanhoopscampagne, gericht op maximale beloning voor een minimale prestatie. Wie weet werkt het. Uitstraling en zo.
Maar we weten: de docent is doorslaggevend, wil het iets worden met lezen in het onderwijs. Kees Broekhof deed zijn best om argumenten te leveren voor goed en uitgebreid taal- en leesonderwijs, maar dat is niet genoeg. Enthousiasmering, bijscholing... Een project als Leeskr8t is misschien een begin, en zie ook Er Was Eens en Leesplan, merkwaardig genoeg niet genoemd in die brochure.

Wat te zien, wat te horen

Het is voorjaar, knoppen springen open en daar komen ook de aanbiedingsfolders van theater en muziek voor komende tijd. Een tegelijk blij en moedeloos stemmende grote berg. Twee schouwburgen, een concertgebouw, twee muziekcentra, Holland Festival en nog het een en ander en Oerol komt er ook nog aan.

Neem bijvoorbeeld de dikke brochure van de stadsschouwburg van Utrecht, een oblong boekwerk van 144 pagina's. Aangezien we hier thuis allebei wel eens kaartjes hebben besteld, ontvingen we dus allebei zo'n boekwerk.
Meestal slingert dat drukwerk enige tijd op tafel voor we ertoe komen een selectie te plegen.
Waar zou ik heen willen en waarom? Wat kan ik overslaan? Dat laatste is eigenlijk de eerste impuls, ingegeven door het overvloedige aanbod.
Afdeling jeugdtheater. Toch even kijken. Wel opmerkelijk, van de 43 aangeboden voorstellingen voor 'jeugd en familie' in de Utrechtse stadsschouwburg zijn er 10 aanwijsbaar gebaseerd op (kinder)boeken: Pluk van de Petteflet (Theater Froefroe), Engel met vieze voeten (Theater Sonnevanck, vrije bewerking van Heidi), De Gruffalo (Twee-ater Producties / Meneer Monster), Alleen op de wereld (Maas), Erik of het klein insektenboek (Toneelschap Beumer & Drost), Dribbel (Theater Terra), Wim is weg (Het Laagland), Ik ben een goochelaar (Maxtak), Ik ben niet bang (Beer Muziektheater / René Groothof) en De beer die geen beer was (Anneke van Giersbergen, bewerking van het onvolprezen The Bear That Wasn't van Frank Tashlin). En 3 aanwijsbaar gebaseerd op oude verhalen en/of opera's: Icarus! of de lucht is blauw en ook de zee (Theatergroep Kwatta), Carmen & Flamenco (Frank Groothof), Pulcinella & paarse dwazen (Introdans), en Robin Hood (Het Laagland).



Maar dat terzijde, omdat ik het als oud-hoofdredacteur van Leesgoed niet kan laten. Waarom zou ik er trouwens niet naar toe gaan? Veel voorstellingen zijn veelbelovend. De broers Groothof staan in voor goed theater, is mijn ervaring. Daar hoef je geen kind voor te zijn, al is een beetje innerlijke kinderlijkheid altijd aanbevolen. Geldt trouwens ook voor een stuk als Toen mijn vader een struik werd, gebaseerd op het gelijknamige boek van Joke van Leeuwen. Maar dat staat niet in het schouwburgboekwerk, is elders te zien. Enfin, nog even zien.

Opera: ook maar overslaan? Of toch gaan kijken hoe ISH L'Incoronazione van Claudio Monteverdi verandert in een 'hiphop breakdance opera'? Of hoe Opera Zuid de zigeuners in Carmen verandert in hippies?  Hm.
Dans dan. Het Nationale Ballet (en traditioneel ballet i.h.a.) is niet mijn ding, dat sla ik over. Andere voorstellingen vind ik interessanter, toch ben ik steeds verbaasd over wat die allemaal zouden moeten overbrengen wat ik pas achteraf snap, als ik de toelichting lees. Zoals ik ook altijd geïntrigeerd staar naar de namen van die dansstukken. Heel mooi, soms, maar het verband met wat ik zie en hoor snap ik nooit. 'How long is now'... Besluit: deze selectie laat ik over aan mijn liefje.
Circus. Ook maar overslaan? Voor een echt circus, met beesten, trapeze en clown en zo, wil ik een tent met zaagsel en planken, geen schouwburgzaal. Of toch maar wel naar Cirque Stiletto 2 van Ellen ten Damme? De Ashton Brothers?  Meest recente voorstellingen vielen me tegen.
Muziek in de schouwburg? Even kijken, hm, Viktor Lazlo met een eerbetoon aan Billie Holiday? Daniel Samkalden? Nynke Laverman! Noteren. Maar wel later ook de andere podia doornemen. (Poulenc, Stabat mater en Litanies à la vierge noire! Eh, wel € 30,- p.p...)

Tjee, de afdeling Cabaret levert ruim 60 namen op! Ik zou ze wel bijna alle zestig willen zien, al was het maar omdat Bert Visscher er niet bij zit. Gelukkig treden sommigen samen op, maar dat zijn bij elkaar nog altijd 58 voorstellingen. Help. Voorlopig kies ik er 2 uit: Theo Maassen en Katinka Polderman. Misschien ook Vincent Bijlo, die had laatst een hilarisch grappige voorstelling in het onvolprezen Beauforthuis.

Theater! Daarmee associeer ik de schouwburg toch allereerst. 'God zegene de greep', inderdaad... (Dries Verhoeven.) Met Adelheid Roosen Wijk C in, o nee, Ondiep. Zit er iets tussen waarvan ik meteen denk: dat  moet ik zien? Oude meesters misschien, van Joost Prinsen en Bram van der Vlugt? Lijkt me een hele mooie voorstelling en een die me wel ligt. Dudapaiva: intrigerend.

Dat is dan nog maar één boekwerk...

Hoe moet dat met Rasa, het Muziekcentrum, de Amsterdamse schouwburg, het BIM-huis, Delamar, Beauforthuis, Holland Festival (Hans Was Heiri!), Holland Opera, Festival Oude Muziek, de, enfin, de rest van de stapel? Minstens drie keer per week 's avonds op pad, er zit niets anders op. Met mijn andere liefhebberijen mee wordt dat alle avonden weg. (Dievengilde opgelet: dat gaat er niet van komen.)

Eh, hoe zat dat ook alweer met die 'crisis'? Nou ja, sommige toegangsprijzen zijn behoorlijk hoog. Neem bijvoorbeeld Blauwbaard op Fort Rijnauwen van Holland Opera: € 40,- p.p., dat is niet misselijk.
Ja, ik woon in de Randstad. Als ik in de Achterhoek zou wonen, zou het aanbod op minder dan pakweg een half uur rijden wellicht overzichtelijker zijn. Maar dat weet je, als je daar woont. Dat is geen crisis.
De cijfers over het publiek ken ik niet. Daarin zit 't 'm. Als die per seizoen dalen, dan is er achteruitgang. Doen ze dat? Geen idee. En aantallen toeschouwers/luisteraars is niet alleenzaligmakend, de variatie is ook een criterium, de ruimte voor experimenten, het aanbod waarvoor wellicht wat minder mensen komen die evenwel toch tevreden zijn, de ruimte voor startende, relatief onbekende kunstenaars. Ik kan dat niet beoordelen, maar als ik alleen al kijk naar die stapel brochures of hun equivalent op internet, als ik me de wat minder bekende voorstellingen herinner van Oerol of het Amersfoortse Spoffin-festival, dan vind ik nog genoeg variatie en ruimte.
Boeken dan? Literatuur? Handelaars klagen over dalende omzet, maar als dat betekent dat de verkoopcijfers dalen naar die van pakweg 2000 of 1975, is dat dan crisis? Hadden we die toen?
En hoe gaat het eigenlijk met de kunst van het woord, de literatuur? Lees het opstel van Henk van Straten in de bijlage van de Volkskrant, afgelopen weekend. Amsterdam barst van de literaire evenementen. De geest waait nog.

Crisis? What crisis?

Een oud hondje

'Ik heb een oud hondje, Binkie. Hij is blind. Hij kan zich alleen maar redden door in twee tijden te leven. Als hij van zijn mand naar de etensbak loopt, leeft hij in het heden van zijn honger en in het verleden van toen hij nog kon zien. Hij kan zijn etensbak vinden en overleven dankzij het feit dat hij zijn verleden actief maakt. 
In principe zijn wij mensen net als Binkie afhankelijk van het verleden om te overleven. We zijn allemaal blind en varen op ons verleden om voort te kunnen. Elke handeling die we uitvoeren, heeft een vracht aan geschiedenis achter zich. 
Dat geldt voor de allerkleinste dingen, zoals de beweging van een vork naar de mond, maar ook voor de grotere zoals het luisteren naar een symfonie van Stravinski, die we alleen kunnen appreciëren, omdat er een verleden van luisteren naar steeds moeilijker muziek aan vooraf is gegaan. 
Wat voor ons persoonlijk leven geldt, geldt des te sterker voor het collectieve verleden. Aan onze hap eten op een vork is een beschavingsgeschiedenis van eeuwen voorafgegaan. Niets bestaat zonder een geschiedenis.'

Zo begon de eindexamenopgave Nederlands, tekstanalyse, voor het voorbereidend wetenschappelijk onderwijs. Een tekst van Marita Mathijsen.
Er is commotie ontstaan doordat een ruime hoeveelheid hoogleraren een bericht stuurde naar de onderwijsspecialisten van de Tweede kamer, met deze tekst:
'Aan de onderwijsspecialisten van de fracties van de Tweede Kamer:

De ondergetekenden spreken hun zorg uit over de eindexamens Nederlands zoals deze momenteel in scholen voor vwo, havo en vmbo afgenomen worden. De afgelopen weken is er in de kranten gewezen op problemen die er zijn met de (open en meerkeuze-)vragen die gebruikt worden. Bovendien bleek bij journalistieke navraag (NRC Handelsblad van 27 mei 2013) dat er geen wetenschappelijke of praktische basis is voor de terminologie die in de vragen gehanteerd wordt. Ook de beroepsvereniging voor leraren Levende Talen heeft zich tegen de huidige vorm van examinering uitgesproken.

Het onderwijs in taal heeft sinds enkele jaren de hoogste prioriteit. Naar ons oordeel is dit terecht. We hebben echter grote twijfels of de opleiding tot het huidige eindexamen iets bijdraagt aan de daadwerkelijke kennis van taal of de taalvaardigheid van de leerlingen. Tegelijkertijd staat het onderzoek naar taal en tekststructuur in Nederland op een internationaal zeer hoog niveau. Het is jammer dat hiervan niets doordringt tot het examen.

Wij roepen daarom op tot een ingrijpende herziening van het eindexamen Nederlands, op alle niveaus. De inhoud van het schoolvak Nederlands zou, net als bij andere schoolvakken, altijd een combinatie van kennis en vaardigheden moeten zijn, die op een verantwoorde manier getoetst wordt. Op dit moment worden er in het eindexamen geen taalwetenschappelijke kennis of taalvaardigheden getoetst, en wat er wel getoetst wordt, is onverantwoord. '

En dat initiatief leidde tot een petitie met de volgende tekst:
' Wij

(aspirant-)docenten Nederlands op alle onderwijsniveaus; scholieren; ouders; betrokken burgers

constateren

dat er grote problemen zijn met de (open en meerkeuze-)vragen die gebruikt worden in het huidige eindexamen; dat er bovendien geen wetenschappelijke basis is voor de terminologie die in de vragen gehanteerd wordt. Het onderwijs in taal heeft sinds enkele jaren de hoogste prioriteit. We hebben echter twijfels of de opleiding tot het huidige eindexamen iets bijdraagt aan daadwerkelijke kennis van taal of taalvaardigheid.

en verzoeken

daarom een ingrijpende herziening van het eindexamen Nederlands, op alle niveaus. De inhoud van het schoolvak Nederlands zou, net als bij andere schoolvakken, altijd een combinatie van kennis en vaardigheden moeten zijn, die op een verantwoorde manier getoetst wordt.  '
(Zie Neder-L voor de hooggeleerdentekst en aanvullende links, en zie hier voor de precieze tekst en mogelijkheid tot ondertekening.)

Als ik zo'n actie zou willen beoordelen, zou ik eigenlijk eerst zelf het examen moeten doen in plaats van afgaan op een stukje in een krant. Dat zou kunnen, hier zijn alle tekst en opgaven te vinden.
Toch deel ik meteen al de geschetste bezwaren tegen opgave nummer 1:
' Welk van onderstaande middelen wordt in de inleiding van de tekst ‘Ik was, dus ik ben’ vooral gebruikt? 
A bij de actualiteit aansluiten 
B een grappige toonzetting hanteren 
C een onverwachte vergelijking maken 
D een prikkelende stelling poneren 
E het belang van het onderwerp benadrukken  '
Er is niet één helder antwoord dat de vier andere uitsluit. En of ik iets grappig vind of prikkelend, beslis ik graag zelf. Zo'n oordeel aanvaard ik nog wel van een recensent, maar niet van mijn regering. Er is inderdaad 'geen wetenschappelijke basis' voor. Hierin ben ik niet uniek. Om de journalist-van-dienst (Ianthe Sahadat) van de Volkskrant te citeren:
'Over het vwo-examen ontstond twee weken terug grote commotie omdat bij veel vragen meerdere antwoorden mogelijk bleken. Zowel leerlingen, leraren Nederlands als hoogleraren mengden zich in de discussie. Er waren zelfs vragen waarbij, met een beetje goede wil, elk antwoord te beargumenteren viel. Een kwart van alle leerlingen diende een klacht in bij het Landelijk Aktie Komitee Scholieren (LAKS).'
Na enig bladeren door de examenvragen kan ik me dat voorstellen.

Nu kwam dat examen natuurlijk niet uit de lucht vallen. Ergens in Nederland moeten nu enkele mensen zich verbijten van ergernis of schaamte: de makers van het examen! Het College voor Examens vermeldt geen namen, maar het zullen waarschijnlijk collega's zijn van diezelfde docenten die de petitie ondertekenen, of van de hoogleraren die hun bezwaar hebben geuit.
Het wachten is op hun verdediging.

En dan is er natuurlijk nog een vraag: wie gaat het examen van volgend jaar maken? Zal dat dan wel eenduidige juiste antwoorden bevatten?
Is dat eigenlijk wel mogelijk?