IBBY kent geen individueel lidmaatschap maar nationale secties. De organisatie daarvan kan per land verschillen. Soms is de sectie ondergebracht bij een instituut zoals in Vlaanderen Stichting Lezen, soms is het een vereniging of stichting, zoals in Nederland. Aard en omvang van activiteiten kunnen per sectie flink verschillen.
De Ierse sectie, IBBY Ireland, is een momenteel actieve vereniging. En ter gelegenheid van de Internationale Kinderboekendag, een evenement dat in Nederland en Vlaanderen nauwelijks wordt gevierd, vroeg men auteur Siobhán Parkinson een 'Letter to the children of the world' te schrijven. Dat initiatief werd geadopteerd door IBBY: zie hier.
De Nederlandse IBBY-sectie vroeg Annelies Jorna om een vertaling te maken. Die tekst is vrij van rechten en zo bruikbaar voor leesbevordering dat ik hem hier weergeef:
Brief aan de kinderen van de wereld
Lezers vragen vaak aan schrijvers hoe ze hun verhalen verzinnen: waar komen die ideeën vandaan? Uit mijn fantasie, antwoordt de schrijver. Ja, maar waar zit je fantasie, en waar is die van gemaakt, en heeft iedereen dat?, vraagt de lezer dan.
Nou, zegt de schrijver, de fantasie zit natuurlijk in mijn hoofd, en is gemaakt van plaatjes en woorden en herinneringen en sporen van andere verhalen en woorden en stukjes verbeelding en muziek en gedachten en gezichten en monsters en gebeurtenissen en woorden en bewegingen en woorden en golven en danspassen en landschappen en woorden en geuren en gevoelens en kleuren en gedichten en ingevingen en zuchten en smaken en uitbarstingen van energie en raadsels en windvlagen en woorden. En dat alles draait rond in mijn hoofd en zingt en verandert en zwemt en broedt en denkt en puzzelt.
Natuurlijk heeft iedereen fantasie: anders zouden we ook geen dromen hebben. Maar niet iedereen heeft hetzelfde soort fantasie. Die van een kok bestaat vast vooral uit allerlei smaken, van een kunstenaar vooral uit kleuren en vormen. En de fantasie van een schrijver bestaat vooral uit veel woorden.
En als je leest en naar verhalen luistert, weet je dat je eigen fantasie ook door woorden wordt gevoed. De fantasie van de schrijver werkt, kneedt en kleit net zo lang met ideeën, geluiden, stemmen en mensen tot er een verhaal is, en dat verhaal bestaat uit woorden, uit een heel leger kriebeltjes dat over de bladzijden marcheert. Dan komt er een lezer bij en de kriebeltjes gaan leven. Ze blijven op de bladzijde, ze zijn nog steeds een leger, maar ze spelen nu ook met de fantasie van de lezer, en nu kneedt en kleit de lezer de woorden en gaat het verhaal in zijn of haar hoofd wonen zoals het eerst in het hoofd van de schrijver woonde.
Daarom is een lezer net zo belangrijk voor het verhaal als de schrijver. Een verhaal heeft maar één schrijver, maar wel honderd, of duizend, of misschien zelfs een miljoen lezers, die het verhaal in de eigen taal van de schrijver lezen of misschien zelfs in heel veel andere talen. Zonder de schrijver zou het verhaal nooit geboren zijn, maar zonder al die duizenden lezers over de hele wereld zou het verhaal niet al die levens krijgen die mogelijk zijn.
Elke lezer van een verhaal deelt iets met alle andere lezers van het verhaal. Ieder voor zich, en toch ook allemaal samen, maken lezers er in hun fantasie een eigen verhaal van: een gebeurtenis die heel privé en toch ook openbaar is, heel persoonlijk en toch ook algemeen, heel intiem en toch ook internationaal.
Daarin zijn mensen misschien wel op hun best.
Blijf lezen!
Siobhán Parkinson, schrijver, redacteur, vertaler en voormalig Laureate na nÓg (Kinderlaureaat van Ierland)
Vertaald door Annelies Jorna
NB1. IBBY is ooit mede-opgericht door Jella Lepman. Van deze auteur is op initiatief van genoemde Ierse IBBY-sectie in 2002 een heruitgave van een boek gepubliceerd: A Bridge of Children's Books, The Inspiring Autobiography of a Remarkable Woman (O'Brien Press, ISBN 978 0 8627 8783 7, oorspr. uitgave 1969). Het boek is gebaseerd op Die Kinderbuchbrücke van Jella Lepman, dat in 1964 verscheen. Zie over Jella Lepman ook met dank aan de onvolprezen DBNL een artikel van Toin Duijx uit 1990.
NB2. De (kinder)boekennieuwssites hebben het al laten weten, maar ik kan het toch niet laten: voor de editie 2014 van de Andersen Awards eindigde Ted van Lieshout bij de 'six short-listed authors' in de categorie Auteurs. (De andere categorie: Illustratoren.) Winnaar bij de auteurs werd Nahoko Uehashi, van wie bij mijn weten geen werk in het Nederlands is vertaald. Hoe de jury het voor elkaar krijgt om werk te bekronen in een taal (in dit geval Japans) die ze niet kent, dat lijkt me een ander verhaal.
