Zoeken in deze blog

donderdag 3 maart 2016

Biljoenen bewoners in ons lijf

Bij biljoen moet ik altijd even nadenken. Hoeveel is dat ook alweer? Duizend keer miljoen is een miljard, miljoen keer miljoen is biljoen. Maar in het Engels is billion ons miljard, en ons biljoen heet trillion. Verwarrend.

Jan Paul Schutten en Floor Rieder hebben na Het raadsel van alles wat leeft weer een documentair boek afgeleverd, Het wonder van jou en je biljoenen bewoners. Het verscheen in 2015.
Schetsten ze in Het raadsel van alles wat leeft de ontwikkeling van eencellig leven tot Jos Grootjes uit Driel, in Het wonder van jou en je biljoenen bewoners duiken ze de cel in. En eigenlijk komen ze daar die eencellige weer tegen.



Het raadsel van alles wat leeft verscheen na Bill Bryson's A short history of nearly everything, waarvan in 2004 een Nederlandse vertaling verscheen die goed werd verkocht (in 2015 verscheen de 40e druk).
Interessant: onlangs verscheen bij Nieuwezijds Avonturen in de mens van Gavin Francis, een vertaling van Adventures in Human Being (2015). (Vertaling Nico Groen, illustraties Sarah King.) Ik heb dat boek (nog) niet gelezen, las een bespreking in de Volkskrant 6-2-2016 en dacht: zou Jan Paul Schutten dat boek gelezen hebben? Het boek wordt op de site van Nieuwezijds beschreven als 'een ontdekkingsreis door het menselijk lichaam'.

Laat dat nu net ook opgaan voor Het wonder van jou en je biljoenen bewoners. 




Het begint met een vrolijk vooraf, 'Waarom je een boek over jezelf verdient', wat overigens niet echt wordt beantwoord, want
[...]'gelukkig is er nu ook dit boek. Het boek met het beste onderwerp ooit, want dit boek gaat over... jou. En dat werd tijd. Want je verdient natuurlijk een boek over jezelf.'
Hoezo, 'natuurlijk'?
Je zou haast denken dat hier een reclameschrijver aan het werk is. (En dat klopt wel een beetje.)
Het gaat nog even zo door, met hoofdstukjes over ' Waarom je voor het geluk geboren bent' en 'Waarom jij een kampioen bent'.
'Kortom, lees maar gauw door om te ontdekken hoe waanzinnig vernuftig jij in elkaar zit. Want geboren worden is al knap, maar in leven blijven is nog veel knapper.'
En dat vind ik een mooie uitsmijter voor een inleiding bij een vertoog over hoe ons lijf in elkaar steekt. Het is echter geen uitsmijter, want daarna wordt nog uitgelegd dat je uit cellen bestaat, en ja, zelfs uit atomen; en hoe veel beestjes er in jezelf huizen.

De eigenlijke reis door het lijf begint met een cel en de lezer wordt uitgenodigd:
'Stel je maar eens voor dat je een duikpak aan hebt en dat je in een krimpmachine verkleind wordt tot een duizendste van een millimeter. Je bent nu zo klein dat een hoofdhaar zo breed lijkt als een grote rivier en at het uiteinde zo ver weg is dat je het niet meer kunt zien. Stel je vervolgens voor dat je met een naald in je eigen arm wordt geïnjecteerd. Dit is wat je dan meemaakt...'

Een onmogelijk kunststukje natuurlijk, om in je eigen arm rond te zwemmen. Maar vooruit.

'Welkom in je lichaam! Je zult nu wel blij zijn dat je een duikpak aan hebt, want het is een nogal natte bedoening in je lijf.'

Hier wordt de toon gezet.
Een opgewekte reisleider neemt de lezer mee op een tocht door het eigen lijf. Waar tekst tekortschiet, staan afbeeldingen van Floor Rieder.
Hele goede afbeeldingen, dat dient gezegd. Het is verleidelijk om er een heleboel te tonen, maar ik houd het, afgezien van dat vignet hierboven en de uitsmijter hieronder, op één.




Je ziet hier genoemde duiker, ik de lezer dus, aan het rondzwemmen in een cel. En het pleit voor de documentaire waarde van het boek dat de reisleider niet vergeet op te merken dat je hiervoor nog vele malen neer verkleind moet worden als al gedaan, tot een ' honderdduizendste van een centimeter'.

De reis gaat van cel naar hersenen, zenuwstelsel, bloed, hart, longen, mond, maag en darmstelsel, huid, zintuigen, spieren, botten en nog zowat en eindigt bij de voortplantingsorganen en dat deel van de reis wordt aldus aangekondigd:

'Zo, hoog tijd om het eens over sex te hebben. Nou ja, een beetje. Want sommige dingen zijn niet uit te leggen. Hoe leg je uit wat wifi is aan mensen die zonder elektriciteit en techniek zijn opgegroeid? Hoe vertel je aan iemand die blind geboren werd, hoe de schilderijen van Rembrandt eruitzien? Of hoe leg je uit hoe het prettigste gevoel dat er maar bestaat voelt? Een gevoel zo onvoorstelbaar fijn dat je even aan niets anders kunt denken... Zo'n sensatie kun je niet uitleggen, maar moet je meemaken. Ik kan het dus niet beschrijven, maar ik kan je wel vertellen wáár je het voelt. Namelijk op een plaats waar duizenden zenuwen bij elkaar komen, waardoor je alles nog intenser beleeft. Waar die plek is? Yep. Daar beneden. En het gevoel heet een 'orgasme'.'

Erboven staat: 'Waarom we weer helemaal teruggaan naar het begin van dit boek'. Dat klopt, want vooraan, onder 'Waarom jij een kampioen bent', wordt al beschreven welke reis de zaadcel aflegt voor-ie de eicel bereikt.
'Ja! Je hebt gewonnen! Je hebt 300 miljoen soortgenoten verslagen! Je hebt de kans om geboren te worden gewonnen! Gefeliciteerd!'

Die 153 waarom-stukjes (van 'Waarom je een boek over jezelf verdient' tot 'Waarom we in de toekomst misschien niet meer dood hoeven te gaan') zijn samen het skelet van dit vertoog. Dat is leuk gedaan, want deze titels prikkelen tot lezen. Overigens eindigt dat laatste stukje met een goed voorbehoud:

'Misschien krijgen de mensen die denken dat we niet meer door ziekte of ouderdom dood hoeven te gaan, dus inderdaad gelijk. Alleen... waar laten we al die mensen? We zijn nu al met 7,3 miljard mensen op aarde! Dat wordt nog een behoorlijke dobber in de toekomst. Maar als we niet meer doodgaan, hebben we in elk geval genoeg tijd om daar een oplossing voor te bedenken.'

Schutten, Jan Paul. Het wonder van jou en je biljoenen bewoners. Geïllustreerd door Floor Rieder. Gottmer, 2015. ISBN 978 90 257 5202 6.









Geen opmerkingen:

Een reactie posten