Zeven Sleutels

Het is een vertrouwd verhaalschema: de queeste. Van Gilgamesj en Enkidoe af, een slordige 3000 jaar geleden, via de Koning Arthur-verhalen uit de Middeleeuwen van Chrétien de Troyes tot en met moderne, waarvan The Chronicles of Narnia en The Lord of the Rings (In de ban van de ring) heel bekend zijn, maar vlak ook het oorspronkelijk Nederlandstalige werk De brief voor de koning van Tonke Dragt niet uit. 

Er is altijd iets om te vinden en op weg daarheen een duistere macht te zoeken en te overwinnen. Dat gebeurt nooit in een vloek en een zucht. Het gaat vooral om de weg ernaar toe.

 

Je moet sterk in je schoenen staan als auteur om een nieuwe queeste te schrijven, zeker nu er tegenwoordig concurrentie is van tal van digitale spellen die een soortgelijk verhaalschema hebben. 

Een debuut van een Nederlandstalige auteur trok mijn aandacht: De Zeven Sleutels, boek 1, Het pad van de Roverkoning. Verschenen bij een uitgeverij die in Vlaanderen veel bekender is dan in Nederland, Pelckmans. De auteur is Tom Rijpert, regisseur van reclamefilms en ander filmwerk en wat betreft scenario's dus door de wol geverfd, maar hij debuteert hiermee wel als auteur.

 

Er is een anonieme verteller aan het woord, een die in ieder geval verstand heeft van cliffhangers. Heel wat van de 21 hoofdstukken (p. 252) eindigen ermee, zoals het 21e:

 

'Terwijl ze een stap in de richting van haar moeder zette, voelde ze het hier en nu langs zichzelf afglijden. De natte mantel verdween, de koude tunnel verdween, en het was alsof de afgelopen tien jaar er nooit waren geweest. Alsof het leven van de kleine Moira nog helemaal open lag. Een leven waarin ik mijn eigen naam onmogelijk zou kunnen vergeten, dacht ze. Een leven met mijn moeder en vader.

 'Waar blijft ze nou?' vroeg een mannenstem. Het lieve gezicht van haar vader, waarvan ze niet begreep hoe ze het ooit had kunnen vergeten, verscheen in de gang.

'Papa...' fluisterde Moira, en ze wist dat ze hopeloos verloren was.

Als je nu nog niet uitziet naar deel 2, Voorbij de Val, dan moet je wel erg afstandelijk lezen.

 

Waar en wanneer het verhaal zich afspeelt blijft uiteraard duister. In een oude herberg verzamelen zich gasten die ieder voor zich op een aanvankelijk raadselachtige manier de uitnodiging hebben gekregen om naar die herberg op pad te gaan op zoek naar, ja naar wat. Dat blijkt voor iedere reiziger anders te zijn. Voor de herbergier, een dwerg, is het de schat van de Roverkoning en hij weet iets meer dan de anderen. Om die schat te vinden moeten zeven goed bewaakte poorten geopend worden.

Dat blijkt een zware opgave.

En in deel 1 zijn ze niet alle zeven voorbij.

Rijpert, Tom. De zeven sleutels deel 1, Het pad van de Roverkoning. Pelckmans, 2023. ISBN 978 94 6337 663 1, 256 p.

De verteller

'Ik heb laatst toch zó'n mooi boek gelezen!'

'O ja? Fijn! Van wie?'

'Eh, ben ik even vergeten...'

'Waar ging het over?'

'Nou, [...]'

'Wie vertelde het?'

 

'Wat bedoel je?'

'Was het een ik-verhaal? Wie was er aan het woord?'

'Ehmmmm, er kwamen diverse personages aan het woord.'

 

Uit het leven gegrepen, deze dialoog, heb maar een klein beetje veranderd.

Heel herkenbaar, waarschijnlijk. De verteller is de miskende verhaalfiguur, tenzij hij (of zij of zo) handelend personage is.

Toch draagt de verteller het verhaal.

Onlangs las ik tijdens verblijf elders twee boeken tegelijk. Het een overdag, het ander 's avonds, op de e-reader. Er was 's avonds te weinig licht om bij te lezen, vandaar.

Overdag las ik verhalen in een verzamelbundel van good old Jorge Borges. In een vertaling van Barber van der Pol.

Als het donker was, las ik De dingen zijn schitterend van Alex Boogers.

 

Beide werken zijn voorbeelden van zeer uiteenlopende vertellers.

 

Boogers laat ruim tien vertellers aan het woord en biedt zo, niet per se in tijdsvolgorde, een kaleidoscopisch perspectief op een reeks samenhangende gebeurtenissen met een dramatisch te noemen afloop.

 

Borges zet in alle verhalen slechts één, zeer beschouwende en soms commentaar leverende verteller aan het werk, niet noodzakelijk samenvallend met de auteur, zelfs niet in 'De zahir'. Slechts in enkele verhalen is de verteller ook personage. Dubbelgangers, doolhoven, overmoed en noodlot spelen een belangrijke rol.

 

Volstrekt tegengesteld dus aan de ieder in min of meer eigen stijl vertellende personages in het boek met de mooie, raadselachtige titel De dingen zijn schitterend. 

De dingen zijn schitterend zou zich goed lenen om als frequent uitgezonden hoorspel uit te voeren, met voor iedere verteller een andere stem, passend bij het personage. Ook geschikt als podcast voor een lange reis, lang genoeg om het einde te halen.

 

De verhalen van Borges zouden ook ieder een andere stem verdienen, om niet in de val te trappen om de verteller te vereenzelvigen met de auteur. Al was het maar omdat enkele vertellers aan het eind van het verhaal de dood vinden. Het zou echter van die vertellers een heel andere benadering vergen, die recht doet aan het spel met de verbeelding en de verteller een heel eigen karakter geeft, passend bij het verhaal.

Het kan, maar eigenlijk zijn Borges' verhalen echte leesverhalen. Veel vertellers beginnen met verwijzingen naar andere bronnen, veelal oude geschriften: sommige bestaan, andere zijn ontsproten aan Borges' fantasie. Internet bij de hand hebben is dan verrijkend.