Zeven tips

Het is Kinderboekenweek, dus veel media besteden iets meer aandacht dan anders aan jeugdliteratuur. De Volkskrant had met uitstek de beste bijdrage, de zeven tips van Ted van Lieshout onder de kop 'Zo krijg je kinderen aan het lezen'.

Een sterk en precies geformuleerd pleidooi om voorrang te geven aan 

 

waar het om gaat: leeservaring opdoen, inlevend lezen en uitdrukkend schrijven. Niet de toetsen moeten centraal staan, maar de kinderen. 

Waarop hij vervolgt:

En de docenten ook; ik zeg het zachtjes: veel leraren van nu zijn zelf ook al opgegroeid in een leesarme omgeving. Hoe moeten docenten die tijdens hun opleiding amper hoefden te lezen de kunst van het lezen overbrengen, laat staan de liefde ervoor?

Hoe pak je zélf verbetering aan, terwijl de overheid wanhopig blijft proberen uit te vogelen hoe de lees- en schrijfvaardigheid verbeterd kunnen worden voor zo min mogelijk geld? 

En dan volgen er zeven tips. Ik neem hier alleen de tips over, niet zijn uitleg. Zie daarvoor het artikel.

1. Lees voor!

 

2. Maak van lezen een dagelijkse routine.

 

3. Maak lezen vanzelfsprekend.

 

Hier toch even de uitleg:

 

Denk bij lezen niet alleen aan boeken, maar zie ook elders kansen: lees elkaar voor wat er nou weer voor bijzonders in de krant staat of lees aan de ontbijttafel voor wat er achter op het pak hagelslag staat. Maak er een quiz van: hoeveel raapzaadlecithine denk jij dat er in dit pak zit? Het gaat erom dat lezen in het leven van een kind vanzelfsprekend wordt. En dat doe je niet door radeloos te blijven roepen dat lezen léúk is, maar door oefening. Net als met andere vaardigheden wordt lezen leuk als je merkt dat je het aardig kunt. Dus zorg voor regelmaat en continuïteit! En dat betekent: 

 

4. Laat geen gaten vallen in het aanbod.

 

5. Zorg dat lezen uitdagend blijft.

 

6. Hou op met die censuur.

 

Ook hier wat uitleg: 

Accepteer het verbod op boeken niet. Steeds vaker hoor je dat boeken uit scholen en bibliotheken gehaald worden omdat ze niet geschikt zouden zijn. Recente voorbeelden zijn de werken van Roald Dahl die door hun taal alleen nog in aangepaste vorm door de beugel zouden kunnen, en de boeken die op de brandstapel zijn beland omdat ze gaan over wat tieners ten diepste raakt: hun seksuele ontplooiing. Zoals de graphic novel naar het boek van Anne Frank die in Texas verboden werd, omdat jonge zielen niet geconfronteerd zouden mogen worden met seksualiteit, waardoor logischerwijze het percentage ongewenste zwangerschappen daar beduidend hoger is dan elders.

Ik kan daar nog een eigen ervaring aan toevoegen. Mijn boek Gebr., waarin een onschuldige erotische passage staat over twee jongens die met elkaar naar bed gaan, wekte de woede van een ouderpaar op een middelbare school waar dat boek klassikaal behandeld werd. De ouders verboden het boek in alle toonaarden en wezen erop dat er ook literatuur bestaat van hogere orde, zoals de boeken van Harry Mulisch. Vervolgens kwam zoonlief thuis met een zelfgekozen boek van Mulisch: Twee vrouwen.

We staan toe dat ouders en schoolbesturen boeken verbieden, omdat het ons eigenlijk niks kan schelen. Dat is het lot van kunst en cultuur. We kunnen er gratuit principieel over doen, zolang het ons maar geen pijn doet. 

En tot slot de meest originele tip:

7. Begin een leesdagboek.

Een citaat uit de uitleg:

Dat kan op school, maar als er daar geen animo voor is, kan het ook thuis. Je kunt ermee beginnen als je kind geboren wordt. Noteer erin welke boeken je aan je kind hebt voorgelezen en schrijf erbij hoe je kind reageerde. Zo van: ‘Ik heb Boer Boris gaat naar de markt voorgelezen, maar mijn dochter had meer belangstelling voor het verscheuren van de bladzijden.’ Of: ‘Ik moest het boek tot vervelens toe voorlezen.’

Dit voorwerk zorgt ervoor dat als je kind naar school gaat, er een basis ligt om zelf verder te gaan. Het leesdagboek vertegenwoordigt dan al een zekere waarde, omdat het al iets bevat dat je je hoogstpersoonlijke leesgeschiedenis zou kunnen noemen. 

Hear, hear.  Fijn dat de Volkskrant die ruimte gunde aan een auteur en illustrator die vaak op originele en welbespraakte wijze op de bres staat voor leesbevordering en jeugdliteratuur.