Hij is docent op een school voor voortgezet of secundair onderwijs, zoals dat tegenwoordig heet, en dook al eerder op in Grote gedachten - verhalen over filosofie (2014). Hij had succes, dus liet Janny van der Molen hem ook opdraven in Grote gevoelens - verhalen over psychologie (2017).
De boeken hebben hetzelfde stramien. Zelfs twee leerlingen duiken weer op (Loubna en Wouter). Ze hebben goede herinneringen aan de filosofielessen 'vorig jaar' (p. 10). Meneer Swart kondigt een speciale lessenreeks aan. In iedere les behandelt hij een figuur (filosoof) of onderwerp (psychologie). Hij gaat zeer socratisch te werk. In plaats van een monoloog af te steken probeert hij in dialoog met zijn leerlingen tot inzichten te komen. Bij die leerlingen thuis gebeurt er dan soms ook nog iets dat toevallig die inzichten onderstreept. Maar alles komt op zijn pootjes terecht.
Grappig, in de drie jaar verschil tussen de boeken zijn de denkbeeldige leerlingen dus één jaar gegroeid, idem uiteraard meneer Swart.
Die meneer Swart is gebaseerd op een docent die de auteur op de middelbare school had. Die was 'inspirerend en origineel' en gaf haar 'op een cruciaal moment een belangrijke levensles mee'.
Het boek is niet bedoeld als 'zelfhulpboek' en is 'ook geen naslagwerk'. Het is 'niet meer dan een kennismaking met een heel boeiend onderwerp'.
Aldus de auteur in haar inleiding ('Voor je begint met lezen') (vreemde titel, want die inleiding is toch ook om te lezen?), en die bescheidenheid siert haar.
Die kennismaking voert langs Stanley Milgram en zijn experimenten, Adler, Jung, Freud, oude theorieën over lichaamssappen en humeuren, Descartes, Albert Ellis, gedragstherapieën, Martin Seligman, verdringen en geheugen, Elizabeth Loftus, trauma's, Francine Shapiro, EMDR, Douwe Draaisma, Alois Alzheimer, Philip Zimbardo, Solomon Asch e.a.: de namen staan achterin (p. 206-209) opgesomd.
Ik weet wel iets van psychologie, maar niet voldoende om een uitgewogen oordeel te geven over deze fictieve lessenreeks van meneer Swart. Uit de inleiding blijkt dat de auteur zes deskundigen van naam en faam heeft geraadpleegd en laten meelezen en 'tot slot las de "echte" meneer Swart het manuscript helemaal mee. Zijn zeer positieve beoordeling betekent veel voor me.'
In ieder geval hebben de fictieve leerlingen een grondige en ingrijpende inleiding gehad in ideeën over de werking van de geest, of, zoals leerling Jasper het omschrijft: 'bestuderen wat mensen voelen en denken'. Petje af voor meneer Swart - de fictieve dus.
En ja, zoals ik hierboven schreef: bij die leerlingen thuis gebeurt er dan soms ook nog iets dat toevallig die inzichten onderstreept. Maar alles komt op zijn pootjes terecht en sommige leerlingen groeien in hun zelfbewustzijn. Ik ga dat niet allemaal opsommen en samenvatten. Wel mooi dat meneer Swart aan het eind van zijn lessen al zijn leerlingen een cadeau geeft: een t-shirt met Superman. Geestig gevonden.
Belangrijk vind ik dat dit verhaalstramien het boek iets heel ouderwets geeft, een beetje à la Oom Jan leert zijn neefje schaken, of de vele verhandelingen voor kinderen die in de 19e eeuw verschenen waarin een wijze volwassene een dialoog voert met een leergierig kind.
De dialogen in dit boek zijn echter redelijk natuurlijk, in ieder geval veel natuurlijker dan die van Max Euwe, laat staan al die 19e-eeuwse wijsneuzen. Ik begon die meneer Swart en zijn leerlingen wel voor me te zien en ik kon de manier waarderen waarop de verteller de huiselijke en andere (soms tamelijk heftige) problemen van die leerlingen handig met de lessen van meneer Swart vervlocht. Ik kon ook zijn (meneer Swart) dialogen met zijn leerlingen wel waarderen.
Het mag een ouderwets concept zijn, het werkt wel in dit boek.
Ik schreef 'redelijk natuurlijk'. Poëzie is het niet. De werking van een echt verhaal schuilt in de zeggingskracht van de woorden. Het is fijn dat er wat drama in en om deze lessenreeks is geschapen, maar het blijft bij de verteller uiteindelijk draaien om de opgediste wetenswaardigheden, dat is heel duidelijk.
Ofwel, het mag dan het stramien van een verhaal hebben, een goed verhaal is het niet. Wel een goede inleiding in de psychologie voor lezers van 12 en ouder.
Molen, van der, Janny. Grote gevoelens, verhalen over psychologie. Ploegsma, 2017. ISBN 978 90 216 7802 3, 224 p.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten