... dat zijn de anderen

Bijzonder kopje boven de redactionele inleiding van Literatuur zonder leeftijd 103 (zomer 2017). Inleidster Sanne Parlevliet laat het onverklaard en neemt kennelijk aan dat alle lezers het kunnen thuisbrengen als het eind van de beroemde zin uit de eenakter Huis clos (Gesloten deuren) van Jean-Paul Sartre: 'L'enfer c'est les autres', de hel dat zijn de anderen.
Mooi staaltje lezersverwachting: LZL is een tijdschrift voor o.a. literatuurwetenschappers en dan vooral gespecialiseerd in jeugdliteratuur.
Of zoals op de website staat: LZL 'is grensverleggend en probeert in verschillende artikelen de traditionele grenzen van de kinder- en jeugdliteratuur te verkennen, waarbij gedacht kan worden aan de grenzen tussen:

– Literatuur voor kinderen en voor volwassenen

– Literatuurwetenschap en pedagogiek – Literatuur en andere kunstuitingen voor kinderen – Informatieve en verhalende boeken
– Literatuur en lectuur '
Nou, dan ken je je Sartre ook wel... Verklaring overbodig, dacht Sanne kennelijk.

Het is een wat cynisch motto voor een aflevering die gewijd is aan 'diversiteit in de jeugdliteratuur'!
En dat terwijl uit de bijdragen blijkt dat auteurs van jeugdliteratuur doorgaans heel goed met die diversiteit overweg kunnen. Hooguit zijn er gemeten naar de samenstelling van de bevolking hier te lande opvallend weinig auteurs en hoofdpersonen met een kleurtje of anderszins verschillend van wat sommige Nederlandse politieke leiders plegen aan te duiden als de 'gewone Nederlander'.
Wat dat ook moge zijn. Ik citeer graag de Nederlandse koningin: dé Nederlander bestaat niet.
Nederlander zijn is een predikaat dat eerst en vooral te maken heeft met het recht om een Nederlands paspoort te hebben of opgenomen te worden in het dito paspoort van zijn of haar ouders. De rest is mythevorming of jurisdictie. Idem België.

Natuurlijk speelt rond dit thema het dilemma dat fraai is verwoord door Rindert Kromhout, in zijn Annie M.G. Schmidtlezing, die integraal in deze aflevering is opgenomen.
Op p. 173:
'Wie een boek schrijft, denkt niet aan hoe nuttig dat voor de lezers zou kunnen zijn, hij of zij denkt slechts aan het verhaal dat hij wil vertellen en hoe dat zo mooi mogelijk op papier te krijgen. Verhalen die zijn bedoeld om nuttig te zijn, zijn zonder uitzondering oninteressant.'
Op p. 164:
'Een bekende uitspraak van Jella Lepman, de oprichtster van IBBY, luidt: "Boeken bouwen bruggen." En zo is het, boeken en verhalen en al die andere cultuuruitingen bouwen bruggen en verbinden.'

De paradox is, als we Rindert Kromhout even volgen, dat juist verhalen die idealiter niet geschreven zijn om nuttig te zijn, van nut zijn voor de samenleving.
Het is een overbrugbare paradox, want schrijvers van het type dat Rindert bedoelt, hoeven zich helemaal niet bezig te houden met bruggen bouwen. Laat ze lekker schrijven.
Bruggen bouwen, dat doen dan de lezers en bemiddelaars, de vele volwassenen die kinderboeken inzetten voor dit doel. Een internationale vereniging als IBBY is hiervoor al zo'n zestig jaar bezig.

De scheiding hoeft niet zo strikt: dat bewijst (o.a.) Marit Törnqvist. Zij maakt mooie prentenboeken, mooi genoeg om ook door Rindert Kromhout interessant gevonden te worden (neem ik aan). En ze zet die vervolgens in om bruggen te bouwen. Ik doel op haar project Een boek voor jou. Eline Rottier interviewde haar hierover voor LZL.

Schrijvers kunnen, Rindert nogmaals volgend, vooral schrijven om dat wat ze in hun hoofd hebben zo goed mogelijk te verwoorden, voor lezers, en dan vooral jonge lezers, maakt het uit welk type hoofdpersonen ze tegenkomen in hun boeken. 'Een Surinaamse moeder vertelde aan [Bas] Maliepaard dat haar dochter lang heeft gedacht dat alleen blonde meisjes prinsesjes konden zijn totdat ze de prentenboeken over het zwarte prinsesje Arabella van de Nederlands-Amerikaanse schrijfster Mylo Freeman in handen kreeg.'

Interessante aflevering dus, zomer 2017. Er staat natuurlijk nog meer in dan ik boven noemde. Enkele lange besprekingen (o.a. van de biografie over Cissy van Marxveldt), de Woutertje Pieterse-lezing van Nasim Miradi, een onderzoek 'vanuit een postkoloniaal perspectief' naar de vraag 'hoe politiek correct zijn Pippi, Kuifje en Babar?', een interview met vier wannaars van de Jenny Smelik IBBY-prijs, en meer.

Literatuur zonder leeftijd verschijnt drie keer per jaar in de vorm van een boekje van rond 140 pagina’s en wordt uitgegeven onder auspiciën van de Stichting IBBY-sectie Nederland.
De abonnementsprijzen zijn in 2018: instellingen 47,50; particulieren 34,50; studenten 24,50 (bewijs van inschrijving meesturen; moet elk jaar vernieuwd worden). Abonnementen gaan in per volledig kalenderjaar (reeds verschenen nummers worden toegezonden).
Bestellingen voor losse nummers (19,95 euro per stuk) en abonnementen kunnen gericht worden aan het secretariaat van IBBY-Nederland.

Men kan zich als abonnee aanmelden via het secretariaat: IBBY-Nederland@planet.nl. Wie zich aanmeldt krijgt als welkomstgeschenk alle afleveringen van jaargang 2017.