(Kleitablet met proto-spijkerschrift (ca. 3200 v.Chr.), Vorderasiatisches Museum, Berlijn)
Ergens, op verschillende plekken, hebben mensen ooit bedacht dat het handig is om iets te noteren. Een uitvinding die niet makkelijk over het hoofd te zien is en me mateloos fascineert.
Een artikel in NRC 6-1-2020, 'Toen de Grieken gingen schrijven', bracht me er weer over aan het denken.
Een betere titel overigens dan wat er op internet boven staat: 'Toen de Grieken het alfabet gingen gebruiken'. Want: welk alfabet? Daarover gaat nu juist dat artikel, want Willemijn Waal toonde in recente publicaties (zie hier, even bladeren) dat er niet ineens een vaststaand alfabet was maar een geleidelijke invoering met veel variaties.
(Proto-Sinaïtisch schrift)Het maakt aannemelijk dat er op zeker moment een wijde baaierd aan schriftsystemen was, die vermoedelijk begonnen met het Proto-Sinaïtisch schrift. Dat leidde dan weer tot het schrift van de Feniciërs, het Aramees alfabet, enzovoort.
Het heeft me steeds verrast dat het sierlijke Arabische schrift dezelfde oorsprong heeft als het Griekse en dus daarna de Romeinse en Cyrillische schriftsystemen, en dat zelfs een verder oostelijk gebruikt schrift als het Kharoshti (hieronder) uit het Aramese alfabet zou zin afgeleid, en dat zou dan weer invloed hebben gehad op het oude Gupta-schrift dat uiteindelijk mede ten oorsprong lag aan het huidige Devanagari-schrift dat in India wordt gebruikt door zo'n miljard mensen.
En op de meest onverwachte plekken leer ik iets over mij to dan onbekende schriftsystemen, zoals onlangs in het boek Zes maanden in de Siberische wouden, waar sprake is van Boerjaten. Blijken die ook een eigen taal te hebben, die beurtelings in het Mongoolse schrift werd geschreven, in het Latijnse, het Cyrillische en in de 19e eeuw even in een speciaal eigen Boerjatisch alfabet. Tegenwoordig in het Cyrillische alfabet en daarmee mogen ze blij zijn, want een eigen alfabet voor minder dan een half miljoen mensen is geen feest, in praktijk moeten die er nog een schriftsysteem naast leren, zoals bijvoorbeeld de inwoners van Armenië en Georgië ook Russisch kunnen lezen.
Voor dwalen door schriftsystemen is Wikipedia een pracht-uitvinding. Niet alleen voor het overzicht,
ook, nee juist, om door de geschiedenis van schriftsystemen te reizen.
Het is ook steeds weer een vervreemdende ervaring om door een land te reizen waarvan ik de opschriften niet kan lezen. Gelukkig waren dat tot nu toe landen waar men hier en daar ook opschriften gebruikt in voor mij leesbare talen: Marokko (Frans), Georgië, Armenië (Russisch en soms Engels), Sri Lanka, Nepal (Engels). Noopt tot bescheidenheid: ik dénk wel dat ik kan lezen, maar soms...
De geschiedenis van onze schriftsystemen vind ik echter veel interessanter! Met deze startartikelen (Schrift , Alfabet, List of writing systems en Schrijven) in Wikipedia kan een fijne, lange dwaaltocht beginnen.
(Van links naar rechts: Maya, Bamum, Gothisch.)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten