Zomaar een vrijdagochtend-idee dat me gewerd door het lezen van een recensie. Ik citeer:
Maar juist omdat hij zijn voet op het gaspedaal houdt, heeft Jansen een verbluffende hoeveelheid kennis in zijn compacte overzicht weten te krijgen.
In plaats van omdat had hier doordat moeten staan, lijkt me.
Het is niet de eerste keer dat zoiets me opvalt. Volgens mij komt dit regelmatig voor.
Zou dat komen doordat (omdat?) mensen houden van zingeving en redenen veel aantrekkelijker vinden dan oorzaken? Redenen leiden naar samenhang, naar orde; oorzaken hooguit naar een keten van gebeurtenissen waarbij het een uit het ander voortkomt, met grilligheid en chaos in het verschiet.
Toch kent bijna iedereen het verschil tussen waarom (reden) en hoe (oorzaak). Maar hoe leidt kennelijk sneller naar daarom dan waarom naar daardoor.
Hoe zit dat in onze buurtalen?
In het Engels is er niet eens een fatsoenlijk equivalent. Zowel omdat (en want) als voordat heten daar because. Wil je onderscheid maken tussen cause en reason, dan wordt het behelpen met voorzetsels (by of since versus for). (De online Cambridge dictionary wijdt erover uit. 'Because introduces clauses of cause and reason.') Toch kent ook vrijwel iedere engelstalige het verschil tussen why en how.
In het Frans idem: pourquoi en comment, dat maakt verschil. Maar parce que, puisque en car lopen lekker door elkaar. Voor een echt doordat hebben ze vier woorden nodig: par les choses que.
Zelfs onze zustertaal Duits (die van Wittgenstein e.a.) heeft er moeite mee, met Grund of Ursache. Weil of da, ze bedienen beide. Voor doordat wordt dadurch of damit geboden. Maar ook iedere Duitstalige maakt verschil tussen wie of warum.
Misschien iets voor taaljournalist Gaston Dorren?
De recensie (door Simone Peek) betrof overigens Belaagd paradijs, een geschiedenis van Georgië, geschreven door Marc Jansen.
NB. d.d. 2-5-2021. Vandaag ontdekte ik de vreemde website http://www.wrmmagazine.nl/. Een niet serieus te nemen 'magazine', dat onder 'over' niet meer vermeldt dan dertien voornamen met hun functies. Dat 'team', 'bestaande uit enkel vrijwilligers (ja echt) schrijven we over zaken waarvan we weten dat ze zo zijn, maar niet WRM ze zo zijn. Zie het als wetenschap in blogvorm, om elkaar nieuwsgierig te houden, of juist te maken.' De vraag waardoor, toch echt van belang in wetenschap, bestaat niet voor deze jongens en meisjes.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten