Boeken op vakantie

In juli sluiten de scholen. Vakantie! Zes weken zonder lessen, zonder schoolboeken, dus ook zonder schoolbibliotheek en vaak ook zonder leesboeken.

 

Al decennia geleden vonden bibliotheken daar iets op: lijstjes met titels van aantrekkelijk geachte boeken, en kinderen die ze allemaal lazen kregen een prijsje. Daaromheen allerlei activiteiten. Zomerleesprogramma, Zomerboekenplan, Zomerlezen, Leesprogramma... en dat aanbod bestaat nog steeds in diverse Nederlandse bibliotheken, bijvoorbeeld in Dordrecht, al biedt hun centrale dienstverlener NBD Biblion hiervoor geen materialen meer aan. De CPNB wel, overigens, zie hier. Ook kinderboekwinkels spannen zich hier en daar in om jonge klanten te verlokken tot het kopen van een boek voor op vakantie, zie bijvoorbeeld de nieuwsbrief van de Utrechtse Kinderboekwinkel. En er is zelfs een educatieve uitgeverij die een soort zomerleesprogramma heeft opgestart, Blink, die ook aan de weg timmert met een leesmethode waarin veel plaats zou zijn voor 'lezen uit nieuwsgierigheid', Blink Lezen.

 

Alle beetjes helpen.

 

Een fijn boek lezen is een prettige en soms verrijkende ervaring. 

Daarnaast is er inmiddels een berg onderzoek waaruit blijkt dat er veel positieve bij-effecten zijn. (Heel recent (23 juni) werd in Nederland nog zo'n onderzoek gepresenteerd: Verrijkt vrij lezen; Een meta-analyse van de effecten van toevoegingen aan vrij lezen.) 

Lezen vergroot je woordenschat, je leert er beter door lezen, je leert je verplaatsen in anderen, je leert wat meer over de wereld. Enzovoort. Geldt voor iedereen, jong en oud.

Vraag het directeur Sylvie Dhaene van Iedereenleest (B) of directeur Gerlien van Dalen van Stichting Lezen (NL).

In Lezen, het kwartaaltijdschrift van Stichting Lezen, hamert Gerlien van Dalen er in het redactioneel ieder nummer weer opnieuw op. Ook in het meest recente nummer, 2022-2, waarin ze aandacht vraagt voor de 'aarzelende lezer'. Die moet over de streep getrokken worden.

Als ze al haar stukjes van de afgelopen jaren achter elkaar zou lezen, zou zij wellicht bevangen worden door een zekere treurnis. Er zit een repeterende factor in.

Want uit diverse metingen (waarover in dit blog regelmatig is bericht en zie ook hier) blijkt dat ondanks alle inspanningen van leesbevorderaars en leerkrachten kinderen steeds minder en steeds slechter lezen - en ja, daar is verband tussen. Erger, ook leerkrachten lezen steeds minder en steeds slechter, vooral de jongere garde. 

Het Nederlandse leesonderwijs is uitgehold, rapport na rapport toont dat aan. Ligt niet alleen aan die onderbetaalde en soms te weinig geschoolde leerkrachten, ook aan grotere en steeds diversere groepen, soms wat doorgeschoten regel- en administratietucht en saaie leesmethodes met zouteloze tekstjes.

Of het recente Masterplan Basisvaardigheden daaraan iets gaat veranderen, dat weet ik nog niet zo zeker.

 

De oplossingen voor dalende onderwijsprestaties en andere grote vraagstukken zijn afgelopen jaren te veel overgelaten aan de onderwijssector zelf, die bovendien met grote tekorten kampt. Ik heb hoge verwachtingen van het onderwijs, maar zij mogen ook iets van mij verwachten. 

Het kabinet stelt in het coalitieakkoord structureel € 1 miljard beschikbaar voor onderwijskwaliteit, waarmee de basis op orde moet komen. Ik vind het belangrijk dat we deze middelen zo investeren, dat we schoolleiders en leraren beter faciliteren zodat zij hun werk goed kunnen doen, focus kunnen aanbrengen in hun curriculum en hun ambities waar kunnen maken. Daarom wil ik niet alleen financiële middelen ter beschikking stellen, maar leraren daadwerkelijk helpen met kennis en mogelijkheden voor hulp en ondersteuning.

Aldus in mei 2022 het jonge broekie Dennis Wiersma ('minister voor primair en voortgezet onderwijs', VVD). Het is niet de eerste keer dat een Nederlandse regering meldt dat er iets loos is met het 'voorwerp van aanhoudende zorg'. Het zal waarschijnlijk ook niet de laatste keer zijn. Als iets de huidige en direct voorgaande regeringen kenmerkt, dan wel een grote mate van bestuurlijk onvermogen.

Bovenstaand ministerieel citaat verdient een oefeningetje close reading.

- 'De oplossingen voor dalende onderwijsprestaties en andere grote vraagstukken zijn afgelopen jaren te veel overgelaten aan de onderwijssector zelf.' 

Bewijs? Ik zou juist denken dat er buiten het onderwijs teveel oplossingen zijn bedacht, die vervolgens niet bleken te werken. Of de minister moet al die adviseurs en andere stuurlui aan de wal tot 'de onderwijssector' rekenen.

- 'Ik heb hoge verwachtingen van het onderwijs, maar zij mogen ook iets van mij verwachten.'

'Van mij'? Alsof een minister in zijn eentje regeert. En 'zij mogen' verwijst naar 'het onderwijs'?

- 'Het kabinet stelt in het coalitieakkoord structureel € 1 miljard beschikbaar voor onderwijskwaliteit, waarmee de basis op orde moet komen.'

Wat heet 'structureel'? Ieder jaar? Wat betekent dat 'de basis op orde' moet komen? Klinkt flink, zegt niets.

- 'Ik vind het belangrijk dat we deze middelen zo investeren, dat we schoolleiders en leraren beter faciliteren zodat zij hun werk goed kunnen doen, focus kunnen aanbrengen in hun curriculum en hun ambities waar kunnen maken.'

Nu is er ineens 'we'. Wie? Wij 'met zijn allen', om eens een erg versleten politiek cliché van de plank te halen? Dat 'beter faciliteren', zou dat inhouden dat eindelijk de groepen kleiner worden, dat de lonen stijgen zodat jonge leerkrachten een woning kunnen kopen, dat die leerkrachten overdag tijd krijgen om lessen voor te bereiden?

Over de komma achter 'investeren' heb ik het maar even niet. (Die maakt de daarop volgende bijzon uitbreidend in plaats van definiërend.)

'Focus aanbrengen in hun curriculum en hun ambities waar maken': wie hoor ik hier hol lachen? Wat een modieus gezwets.

 

Afijn, laten we de moed er inhouden en stug doorgaan met het onder de aandacht brengen van manieren om vooral kinderen aan het lezen te brengen en te houden.

De Nederlandse Talunie heeft daartoe kort geleden ook een instrument gemaakt, de website Rijke teksten. De term is in en dat is verklaarbaar, iedereen begrijpt wat ermee wordt bedoeld, zie ook hier en hier.

Alle beetjes helpen...