Hoe leg je kinderen uit wat er met het klimaat aan de hand is?
Lastig, want het is een ingewikkeld verhaal, vol aannames en onzekerheden.
Je zou de geschiedenis van de planeet erbij moeten halen, voor zover we die denken te kennen, en wat we weten over zonnecycli en de invloed daarvan op de planeet, wat we weten over de dampkring en tot slot de invloed van menselijke activiteiten voor zover we die kunnen meten en ook verontrustende verschijnselen zoals stijging van de gemiddelde temperatuur, smeltende poolkappen en gletsjers en de mogelijke invloed daarvan op het waterpeil...
... en dan heb ik het nog niet over kooldioxide, methaan, pcb's, ozonlaag, kap van bossen, oprukkende woestijnen, aardmagnetisme, wandelende polen, plastic-soep en nog zo wat, zoals de kleine maar lawaaiige groep mensen die iedere verandering ontkennen of met schijnargumenten wegredeneren en de nog kleinere maar zeer machtige groep potentaten die zich nergens iets van aan wensen te trekken zolang hun fortuin maar groeit, en niet te vergeten hun boze, bange, gefrustreerde kiezers, als ze die nodig hebben. Viva!
Er zijn ook zo ontzettend véél mensen. Het lijkt wel een plaag.
Maak daarvan maar eens een verhaal of vertoog voor jonge kinderen, en dan liefst zodanig dat ze niet bang in een hoekje kruipen.
Marc ter Horst probeerde het, al dan niet in opdracht. Hij is niet van de koude grond, dat toonde hij o.a. in Viruswereld. Samen met Yoko Heiligers maakte hij het prentenboek Scheten uit de schoorsteen.
Het kleine verhaal over klimaatverandering, staat er ook nog op de voorkant (niet op de titelpagina).
Het is inderdaad een 'klein verhaal' geworden. Kan ook haast niet anders, als je aan kleuters iets probeert te vertellen over klimaatverandering.
Het begint met het prachtige:
Sommige dingen kun je zien
en sommige dingen kun je niet zien.
Voor veel kleuters iets om over na te denken!
Koeienscheten 'vliegen de lucht in', net als de 'scheten' van auto's en fabrieken.
Al die scheten in de lucht.
Je ziet ze niet, maar het zijn er steeds meer.
Boven ons hoofd hangt een deken van scheten.
De zonnestralen kruipen lekker onder de deken.
Zo wordt het steeds een beetje warmer.
'Lekker'? Afijn, strikt genomen klopt het niet helemaal (koeien boeren ook en zonnestralen kruipen niet), maar het is wel een mooi beeld.
De prenten van Yoko Heiligers
bij dit vertoog zijn aardig, maar ook niet meer dan dat en daardoor misschien
functioneel. Haar beesten hebben van die gezichten die ons of elkaar op
bijna menselijke wijze aankijken.
Zo lijken ijsbeer en zeehond elkaar hier met enige sympathie te bekijken:
De tekst maakt evenwel duidelijk dat hier een hongerige beer naar zijn of haar onbereikbare prooi kijkt.
De warmte van die onder de schetendeken gekropen zonnestralen veroorzaakt vervelende verschijnselen, zoals heftige regenbuien, lange droogtes en smeltend zee-ijs, maar:
Al die problemen in de wereld.
Het worden er steeds meer.
Daarom doen de mensen allemaal slimme dingen.
Slimme dingen om de deken van scheten niet dikker te maken.
Slimme dingen om de aarde niet warmer te maken.
En dat wordt in enkele utopische pagina's verder uitgewerkt.
Goed zo Marc, zonder optimisme vaart niemand wel. Klein momentje van werkelijkheidszin:
Al die slimme dingen zijn bedacht door
slimme mensen en ze bedenken er steeds meer.
Als heel veel mensen meedoen
wordt de deken van scheten langzaam dunner.
Dat duurt jaren en jaren.
'Als heel veel mensen meedoen', ... Zo is 't maar net. 'Jaren en jaren': ja, misschien wat te veel jaren.
Zo'n prentenboek zonder een flintertje hoop, dat zou niet kunnen. Op de
laatste pagina's geeft Marc nog wat uitleg en tips mee, zoals 'minder
vlees en kaas eten helpt!'. Maar ook:
Klaar ben je, als jonge 21e-eeuwer.
Horst, Marc ter, en Yoko Heiligers. Scheten uit de schoorsteen. Gottmer, 2022. ISBN 978 90 257 7649 7, 26 p.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten