Dat suggereert de titel van het prentenboek Elk einde is een nieuw begin van Gabby Dawney. De oorspronkelijke titel luidt Round and Round Goes Mother Nature en dat is voorzichtiger. Iets als 'De kringloop van het leven' was wellicht een betere vertaling geweest.
Hoewel uitbundig en adequaat geïllustreerd (door Margaux Samson Abadie alias Nano Février) hoort het niet in de kast prentenboeken voor jonge kinderen, maar bij de afdeling non-fictie (NUR 223). Het is weer eens een voorbeeld van een boek waarvan de afbeeldingen toegankelijk zijn voor pakweg 8+, terwijl de tekst lijkt te mikken op 12+. Hier volgt een citaat over de maanvlinder:
In de afnemende gloed van de zilverkleurige maan vliegt een maanvlinder voorbij.
Met zijn fluweelzachte lijfje, prachtige limoengroene vleugels en elegante staarten is de maanvlinder echt een heel betoverend dier. Door zijn korte levensduur en nachtelijke gewoonten is hij niet vaak te zien en dat maakt hem zo bijzonder.
Zijn Latijnse naam, Actias luna, verwijst naar de Romeinse maangodin. Zoals de meeste motten zijn maanvlinders echte nachtdieren. Als vale, eenzame kleine geesten fladderen ze stilletjes rond in het maanlicht, op zoek naar een partner. Tijd om te eten hebben ze niet, maar dat is ook niet nodig. Er is maar één ding dat ze moeten doen: zorgen voor nageslacht.
Heel beeldend, maar je moet er wel enige leesvaardigheid en achtergrondkennis voor hebben. Het maakt me nieuwsgierig naar de oorspronkelijke tekst. Luna is trouwens gewoon Latijn voor maan.
Wat die partner precies moet doen, staat er niet bij. De cyclus wordt op twee pagina's mooi in beeld gebracht, maar begint bij 1:
Op de blaadjes van een dadelpruim gebeurt iets heel bijzonders. Een vrouwelijke maanvlinder legt haar eitjes. Ze zal niet lang daarna weer de nacht invliegen, want haar werk zit erop.
Dus wat er gebeurt tussen zoeken naar een partner (door een mannelijke vlinder, lees maar) en die eitjes blijft geheim.
Dat geldt ook voor dier drie, de rode reuzenkangoeroe, want hoe die in tekstje 1 zwanger raakt wordt niet vermeld, behalve wellicht in deze frase:
Vaak paart moederkangoeroe niet veel later opnieuw, en dan wordt ze weer zwanger.
Tja, nu maar hopen dat de jonge lezer enig idee heeft omtrent dat paren. Lentekriebels op school gehad? Het komt nergens aan de orde, zo blijft een klein maar essentieel deel van dat 'nieuwe begin' nog geheim.
De indeling van het boek gaat van recent naar oer: eerst 'Dieren', dan 'Planten en schimmels', vervolgens 'De aarde' en 'De ruimte'. Die laatste afdeling eindigt merkwaardig genoeg met 'Zwart gat', en van enige cyclus lijkt daar geen sprake.
De indeling binnen die afdelingen lijkt volslagen willekeurig. Zie de dieren: eendagsvlieg, maanvlinder, rode reuzenkangoeroe, libel, vroedmeesterpad, orang-oetan, zeeduivel, octopus, ratelslang, kip, zeepaardje, ijsbeer, naakte molrat, beerdiertje en honingbij. Zie de planten en schimmels: eik, tarwe, springkomkommer, paardenbloem, kokospalm, zonnebloem, appel, paddenstoel, mammoetboom, 'het bos & het woudwijde web', lotusbloem, baobab en venusvliegenvanger. Jammer, want een volgorde van oud naar nieuw of per soortengroep had meer structuur gebracht. Van enige ontwikkeling (ook wel evolutie genoemd) is niets te bekennen.
Dat geldt eveneens voor 'De aarde'. Die afdeling begint met 'Onweer' en dan volgen 'Vier seizoenen', 'Water', 'Land (continenten)' (hier wel iets over de ontwikkeling van Pangaea naar nu), 'Vulkaan', 'Tornado', 'Berg', 'Zand', 'Gletsjer', 'Diamant (kristal)' en 'Koolstof'.
Bij het onweer wordt iets van cyclus gesuggereerd:
Maar onweersbuien gaan ook weer over. En onder de juiste omstandigheden beginnen ze opnieuw.
Nee, onder de juiste omstandigheden ontstaan weer nieuwe buien... Dat is toch iets anders.
Om je even te laten proeven van de tekst nog een citaat, over koolstof:
Eeuwig-brandend en transformerend: koolstof is de ruggengraat van alle leven op aarde.
Het scheikundig element koolstof is een niet-metaal. Het is een veelvoorkomende stof die in bijna een vijfde van alle levende dingen te vinden is. Simpel gezegd: zonder koolstof zou er geen leven op aarde zijn. Het is de ultieme recycle-stof van Moeder Natuur, die en oneindige cyclus van transformatie en vernieuwing doorloopt. Koolstof kan zo ruw en bros zijn als een stukje houtskool, maar ook zo hard als een schitterende diamant. Het zit in grafeen, het stevigste materiaal op aarde. Koolstof is een gedaanteverwisselaar die zijn moleculen eindeloos opnieuw rangschikt in andere patronen.
De koolstofatomen laten zich ook heel makkelijk combineren met andere elementen. Maakt het een verbinding met zuurstof, dan ontstaat een gas dat koolstofdioxide heet - afgekort tot CO2. Dit CO2 is een 'broeikasgas' dat zonne-energie op aarde vasthoudt, waardoor die niet terug de ruimte in ontsnapt. Het houdt de aarde op de juiste temperatuur en voorkomt dat de oceanen bevriezen.
Oef.
Een stevige tekst, die meer vragen oproept dan beantwoordt. Wat doet het er toe dat koolstof een niet-metaal is? Wat is een levend ding, is dat geen paradox? Zit er in viervijfde van levende wezens dan geen koolstof? Lijkt me sterk, want in alle organische verbindingen zit koolstof. Wat is het subtiele verschil tussen transformatie en vernieuwing? Waarom staat broeikasgas tussen aanhalingstekens, is het een citaat? En wat doen die oceanen er ineens bij?
Waarom trouwens ineens een paddenstoel tussen die soorten hierboven? De tekst doet vermoeden dat er in het Engels penny bun stond, ofwel eekhoorntjesbrood. Was toch veel leuker geweest?
Nou ja, afijn. Je steekt heus wel iets op uit dit boek, over schimmelnetwerken bijvoorbeeld, of de metamorfosen van een insect. Maar het blijft een vreemd en hier en daar slordig boek. Een gemiste kans.
Dawnay, Gabby. Elk einde is een nieuw begin, 48 natuurverhalen van over de hele wereld. Vertaald door Sandra Hessels. Lemniscaat, 2023. ISBN 978 90 477 1503 0, 108 p. Oorspr.: Round and Round Goes Mother Nature. Wide Eyed Editions, 2023.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten