Burger als vrijwilliger

Nog eens over de burger. Want naast de burgerraden en de oprukkende burger-onderzoeker bracht de Volkskrant me dit weekend ook de 'burgerreserve' (in de intro van het papieren artikel vooralsnog tussen aanhalingstekens, zoek digitaal met de termen volkskrant burgerreserve) en die leidde naar een heuse website met die term, en deze tekst:

Burgers kunnen een essentiële rol spelen tijdens crisissituaties als overstromingen, pandemieën en arbeidstekorten. Maar anders dan in andere landen, is civiele inzet in Nederland nauwelijks centraal geregeld. Daar moet verandering in komen.

Bouw mee aan een veerkrachtig Nederland. Iedereen kan meedoen. Iedereen is nodig. Ook bijdragen? Word BurgerReservist.

 

 Aankomend burgerreservisten (foto de Volkskrant / Marcel van den Bergh)

Dat is niet nieuw. Vroeger had je de wijk- en blokhoofden, de Bescherming Bevolking (opgeheven in 1986) en zo meer. Alleen werden die door 'de overheid' aangewezen en soms ook geleid. Wie de 'BurgerReserve' leidt valt niet uit de website af te leiden, een veeg teken. Ja, de namen Society College, Defensity College en Universiteit van Vlaanderen / Nederland (?) vallen, als je genoeg doorscrollt, en zo kom je toch nog bij de overheid terecht. Had wel iets duidelijker gekund... en het blijft een beetje stinken.

Het gat me echter niet om de politieke betekenis, maar om de woorden.

Want net als bij burgeronderzoekers en burgerraaddeelnemers lijken die professioneel werkzame mensen uit te sluiten. Alsof universiteitsonderzoekers, politici en soldaten geen burgers zijn. In het leger en bij de politie is dat taalgebruik gangbaar, de mensen daar hebben het over burger als een ander soort mensen, ze kunnen zelfs als burger ('in burger') gekleed (vermomd?) gaan. Tja, boeren, buitenlui en... De tegenstelling boeren / burgers wordt ook nog vaak gehanteerd. De term burger is rijk aan verschillende betekenissen en connotaties.

 

Zo raakt het woord vrijwilliger op de achtergrond. Terwijl dat de kern is: al die mensen die ingaan op de oproep om mee te doen aan rampenbestrijding, onderzoek of lokaal bestuur, doen dat vrijwillig.

De burger wordt dus een vrijwilliger.

NB. Men wijst op het Engels als bron. Maar mutatis mutandis geldt in die taal hetzelfde merkwaardige fenomeen. Een scientist is geen citizen, maar werkt samen met citizen scientists, alsof zij of hij zelf geen paspoort en stemrecht heeft. De term voluntary scientist is gepasseerd. Maar niet vergeten: op Oxford Academy is een artikel te vinden met de kop: 'Citizen Science: Can Volunteers Do Real Research?'. (Zie hier.)

(Of course they can.)