Het gedrukte verhaal begint als een live verslag, in de onvoltooid tegenwoordige tijd. Het laat zich heel goed voorlezen - liefst op een eiland in een klein huisje als het stormt.
Vanaf de zee zie je strand en duinen, zwaaiend helmgras, verder niets. Daarachter liggen de huizen verstopt in de nacht. Ze zijn als konijnenkeutels op de grond gesmeten. Kriskras door elkaar. Geen muur staat recht.
In de doorgezakte daken zitten slordige gaten. Het dorp ruikt naar zand en naar zout. En aan het eind van de dag naar rokerige vuurtjes en knapperend hout. En naar dampende vissoep als de mensen gaan eten.
Het eiland is klein. Alles lijkt vredig en veilig, maar door de loeiende wind en het licht van de maan kan Yuna niet slapen. Ze trekt de deken over haar hoofd en duwt het kussen tegen haar oren.
Het helpt geen steek. Nog steeds hoort ze gebulder. De vloer, het dak, het bed, alles knarst en kraakt. En ze heeft ook last van haar vader, die snurkt weer eens als een zwijn.
Yuna slaat de deken opzij en sluipt naar het raampje.Ze kijkt naar het huis van oma aan de overkant van het erf.
De maan hangt erboven, bijna vol. Was het maar vast morgenavond, denkt Yuna. Dan zit oma op de zwarte ronde steen en vertelt ze een verhaal.
De nacht van de volle maan wordt gevierd met het hele dorp, dat gebeurt al zolang Yuna het zich kan herinneren. En als het aan oma ligt, komt daar ook nooit een einde aan. Toen Yuna twaalf werd, zei oma: 'Vroeger was mijn moeder de verteller. En daarvóór zat mijn grootmoeder op de zwarte steen. En mijn betovergrootmoeder dáárvoor en mijn bet-bet-bet... allemaal maanziek, net als jij, Yuna. Later, als ik er niet meer ben, is de zwarte steen voor jou.'
Yuna piekert en piekert, ook over opa die al vier weken op zee is met zijn boot, met Harre en de vaders van Dink en Sim. Ze vonden Harre dood aan de vloedlijn... ze maken zich ongerust. Yuna valt bezweet in slaap. Volgens oma heeft ze koorts.
Op het eiland waar Yuna woont (in een niet nader omschreven wereld, waar motoren en telefoons niet bestaan, maar al wel accordeons en vissersschepen met zeilen en netten) spoelt dan een reus aan. Hij bouwt zich een hutje van wrakhout en valt in slaap.
Met volle maan echter wordt hij wakker en stapt met hengel en visnet het dorpsplein op.
'Wees niet bang. Ik kom niets roven. Ik kom niemand halen. Ik heb geen kwaad in de zin.'
Maar wel eet en drinkt hij ongelooflijk veel. Gelukkig haalt hij met één zwaai van zijn visnet genoeg vis op om iedereen heel lang te laten eten. En hij kan verhalen vertellen! Anders doet oma dat altijd, maar omdat ze opa mist, nu even niet.
Ik ga niet vertellen hoe dit verhaal verder gaat, dat zou jammer zijn. Met de citaten heb ik hopelijk voldoende indruk gegeven. De verteller slaagt erin op de een of andere manier alles met alles te verbinden, de wonderlijke verhalen vertellende reus Arp, het verlangen naar de terugkeer van de vissers, de maan en Yuna's levendige verbeelding. Twee van Arps verhalen zijn overigens, zoals achterin het boek staat vermeld, bewerkingen van eerder werk. Een mooie, rustige stijl.
Essentieel is dat zijn toon na het eerste hoofdstuk iets verandert: ineens vertelt hij vanaf dat moment in verteltijd, ofwel onvoltooid verleden tijd. In die tijd, in het tweede hoofdstuk en verder, komt de reus op het eiland. Aan het eind vertrekt hij, over het water.
Achter Arp begon het water te deinen. Naar links en naar rechts, steeds wijder. Twee rollende golven in de vorm van een v. En ineens verscheen op een van de golven... Iets geels! Het rolde het licht in. Een zeil met een cirkel!
'Eindelijk!' riep Yuna. 'Ik wist het. Opa! Opaaa!
'Yuna!'
Yuna voelt een hand op haar schouder, maar ze duwt hem weg.
Dat (p. 104/105) is het moment waarop de verteller weer in de tegenwoordige tijd verder gaat, zoals-ie begon. En uit wat volgt blijkt dat oma van geen Arp weet - wat ons lezers de indruk geeft dat Yuna het allemaal gedroomd heeft, in één enorme koortsdroom. Daar moet je als lezer even aan wennen en dat is dus knap gedaan. Juist doordat begin en eind al zo sprookjesachtig lijken, vindt al wat er gebeurt op het eiland makkelijk op zijn plaats. Ook dat oma Yuna ziet als haar opvolger als verteller op de zwarte steen op het dorpsplein. Mooi, verhalen in een verhaal in een verhaal. Een ode aan het vertellen van verhalen.
Dat verhaal eindigt met een liedje waarvan het eerste couplet ook in Yuna's droom (als ik het zo mag noemen) voorkomt:
In uit - af aan
Strak los - span aan
Geef mee - haal in één twee
en laat maar weer gaan.
In uit - af aan.
De zee neemt,
de zee geeft.
Het zeil gaat omhoog,
het zeil wordt gereefd.
Begeleid door Wiert op de accordeon.
Nu wou ik eens horen hoe die op de cd klonk, maar helaas, de cd bleek het niet te doen in mijn cd-speler. Geen wonder, want de bestanden zijn in mp3-formaat opgenomen (zoals ook netjes achterin het boek vermeld wordt), en mijn laptop had er geen moeite mee. En ja, Wiert speelt op zijn accordeon! Luister.
De cd bevat het hele verhaal, voorgelezen door Hans Hagen, als één groot bestand maar ook per hoofdstuk, met muziek aan ieder eind en soms tussendoor, precies passend bij de tekst. Ook de liedjes worden gezongen. Hans Hagen is een precieze, rustige en duidelijke voorlezer, met een heldere stem, en hij kan nog zingen ook. Iets meer donkerte en gruis in de stem had het verhaal goed gedaan, volgens mij, maar er is verder niets mis met Hans' stem.
Ik heb veel genoegen beleefd aan het afluisteren van de cd tijdens een lange autorit (gelukkig speelt mijn autoradio ook mp-3 af, dat was een criterium bij het zoeken van een auto!) en ik vind dat de cd heel zorgvuldig is samengesteld. Floor Minnaert heeft prachtige muziek gecomponeerd, tekst en muziek gaan goed samen. Dat-ie meer instrumenten inzet dan Wierts accordeon, zij hem vergeven, het resultaat is uitstekend.
Even terug naar het boek, want de hoofdstukken worden gescheiden door dubbelpagina-illustraties van Martijn van der Linden die er ook mogen zijn.
Ze laten zich als meer dubbelpagina-illustraties lastig scannen, maar de drie afbeeldingen hierboven en die hieronder geven een indruk. Ze versterken het dromerige karakter en hun tinten passen perfect bij het verhaal.
Hagen, Hans. Yuna's maan; met illustraties van Martijn van der Linden en mp3-cd met muziek van Floor Minnaert. Querido, 2016, ISBN 978 90 451 1915 1, 110 p.
Het boek werd in 2017 bekroond met een Vlag-en-Wimpel van de Griffeljury.
Dat smijten met konijnenkeutels (derde zin van het begin) vergeef ik hem graag, al is het een vreemd beeld. Ooit iemand zien doen? Niet de konijnen!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten