Alice onder water

Alice's Adventures in Wonderland (1865) en Through the Looking-Glass (1871) van Lewis Carroll behoren tot de beroemdste boeken. Vertaald in vele talen, honderden keren bewerkt.

Je moet lef hebben om een derde boek over Alice te maken, in Carrolls stijl. 

Die lef had Lenny de Rooy en dat resulteerde in Alice's Adventures under Water, dat in 2021 verscheen, met illustraties in Tenniels stijl door Robert Louis Black. In eigen beheer uitgegeven bij Millennyum Publications.

Om zoiets te doen, moet je een Alice-tik hebben. Die heeft ze en ze is niet de enige, want ik trof haar op een bijeenkomst van het Lewis Carroll Genootschap en uit dat feit mag je gerust afleiden dat ik ook zo'n tik heb. (Ja, men schrijft doorgaans tic, dat weet ik ook wel.) (Getict of getikt, wat maakt het uit? De een is ernstiger geraakt dan de andere, misschien dat.)

Is het wat, Alice's Adventures under Water?

Het is heel wat. 

Om te beginnen is het geschreven in het Engels, niet Lenny's moedertaal - neem ik aan. Ook al een blijk van lef. Maar ja, als je Carroll wil navolgen, moet je wel. En als je buiten ons taalgebied wil verkopen, dan ook.

Toch vind het ook een zwakte. Carroll schreef in zijn eigen taal en daarin was hij heel erg thuis. Er was iets voor te zeggen om nou juist dat na te volgen - en nog steeds aannemend dat Nederlands de moedertaal van Lenny de Rooy is zou dat dus gepleit hebben voor die taal.

Lastig vind ik het ook. Ik kan me aardig redden in het Engels - maar niet zo goed als in mijn moerstaal en zolang ik niet verhuis naar Engelstalige contreien zal dat wel nooit veranderen. Dat maakt het beoordelen op poëtisch niveau heikel. So let's skip it, for the moment.

 

Het is geïllustreerd - maar niet zo goed, helaas. Robert Black is vaardig genoeg, dat toont zijn website, waarop hij zich een 'traditional artist' noemt, whatever that means, Het kán aan de afdrukkwaliteit liggen, maar zijn 'forty-two illustrations' lijken wél op, en halen het daardoor juist niet bij die van John Tenniel. Wil je die evenaren, dan kun je beter geheel je eigen stijl volgen. Zie vele pogingen, laatst nog die van Floor Rieder.

De intrige is gebaseerd op een bordspel en lijkt daarin op die van Through the looking-glass. Daar is het een schaakwedstrijd en als je het niet te nauw neemt, klopt die. 'Alice onder water' heeft het stramien ontleend aan een zeeslag-wedstrijd:

 

Het is voorzien van lange gedichten, ja, goed afgekeken. Al was dat in Carrolls tijd wat gewoner dan tegenwoordig, nu geen enkel kind meer verzen uit het hoofd moet leren. (Sterker, nu er eigenlijk sowieso niets meer uit het hoofd moet, hooguit wat besognes omdat die hoofden zo vol raken.) Toch laat Lenny's anonieme verteller weer beesten opdraven die echt wel de tijd nemen om iets voor te dragen. En je kan ze niet overslaan, want bijvoorbeeld de Queen Bee's Scuttleflot (p. 37) is essentieel voor het verhaal, dus daar gaan we, zes vierregelige coupletten:

Queen Bee had a Scuttleflot,

It looked much like a boat;

And every time it dived forgot

That it could only float.

Enzovoort.

Het is spitsvondig. Neem nu dat vers hierboven. Nu voel ik mij als Nederlandstalige lezer eens in het voordeel, al sloeg ik er bijna geen acht op. Eerst vond ik vooral scuttle grappig gevonden voor een vlot, vervolgens vroeg ik ineens af of flot eigenlijk wel een Engels woord is. Nee dus, alleen in flotsam, ook een geestig woord in dit verband, zijnde het deel van het schip dat blijft drijven na een schipbreuk. En daarna vroeg ik me af wat een Engelstalige lezer ervan zou vinden.

Er zijn meer van die spitsvondigheden, daar is Jenny de Rooy beslist bedreven in.

Van dezelfde orde als hierboven is het grapje op p. 42.

Daaraan gaat iets vooraf.

 

Alice did not look back and made sure she got far away from the gate as quickly as she could, before the creatures changed their minds and came up with yet another impossible assignment. After having walked on for some time, she came upon a rock on which a catlike creature was standing. It stood straight up on its hind paws, peering intently over the area. Then it looked at her.

'Duck!' it said.

Alice looked around, but didn't see any ducks.

'Duck!', it said once more.

For a moment Alice thought it was mistaking her for a duck. But then, a shell shot through the water at high speed, barely missing her head.

 

'You have very good eyes, to see that one coming,' gasped Alice.

A shell rose up from beside her and propelled out of the water with the same speed the other had engterred through. This time thouhg, she thought she could hear a small explosion further off as well.

'I wish it would stop doing that,' muttered Alice.

The creature just continued to stand straight up on the rock, looking at her disapprovingly.

 

'Thank you for trying to warn me. Who are you, and what are you doing in this lake?' asked Alice. 'Did you fall in, just like me?'

'My name is Villikins,' he answered. 'And I live in this lake, because I'm a meerkat.'

'But you don't look like a meerkat,' said Alice, quite forgetting the conversation she had had with the Seahorse. 'And they don't live in a lake either.'

'Actually, they do,' said the Meerkat. 'But I'm used to people getting confused. I'm originally from the Netherlands, you see.'

Nederlandstalige lezers zullen het woord meerkat waarderen: een kat in het meer, inderdaad. En misschien kennen ze ook het Afrikaanse en daarmee vrijwel Nederlandse én Engelse woord meerkat, dat duidt op het beest met de mooie wetenschappelijke naam Suricata suricatta.

Het grapje Duck - duik hoef ik Nederlandstalige lezers ook niet uit te leggen, maar is ook aardig voor Engelstalige lezers, want duck heeft inderdaad een dubbele betekenis.

Het is traag. Net als Carrolls verhalen heeft het een negentiende-eeuwse traagheid, en bij tijden kan die weldadig aandoen. De helft bestaat uit gesprekken, van het soort die voor hoofdpersoon Alice best vermoeiend zijn, maar voor de lezer onderhoudend, tenminste als die lezer van woord- en denkspelletjes, fantastische rariteiten en spitsvondigheden houdt. Wie gaat voor vliegende vaart moet dit vooral niet lezen - maar dat geldt ook voor Carroll en hardlopers zijn doodlopers. 

Het is een droom. Natuurlijk, vanouds een entree voor een verhaal waarin van alles gebeurt dat in de dagelijkse werkelijkheid niet zou kunnen plaatsvinden. Surrealisme pur sang, ook Dali's schilderijen lijken ontsproten aan dromen. Net als in Wonderland ontwaakt Alice en ontdekt ze dat ze gedroomd heeft. In dit geval wordt ze wakker door een plensbui en dat is eveneens geestig gevonden, aangezien het hele verhaal zich onder water afspeelt. Ook wordt ze aan het eind van haar droom aangevallen door een horde vissen onder leiding van de Queen Bee.

 

Komt me bekend voor... Zie Wonderland.

 

Heeft Lenny de Rooy Carroll geëvenaard? Nee, dat niet. Carroll maakte het net wat spannender. Misschien is het te lang. Maar ze komt een heel eind, het is onderhoudend en ze voegde er haar geheel eigen grappen aan toe. Ze was volgens mij nog verder gekomen als ze geen illustrator had gevraagd die Tenniel probeerde te emuleren, maar iemand met een veel spetterender stijl - om bij het verhaal te blijven, en ook een iets levendiger vormgeving had toegepast.

 

Rooy, Lenny de. Alice's Adventures under Water. With forty-two illustrations by Robert Louis Black. Millennyum Publications, 2021. ISBN 978 90 9034 615 1, 142 p.