Geldkraan

Ja hoor, daar gaat weer eens een geldkraan open. Ben vergeten of het in NRC van 28 of 29 april was, maar 'de geldkraan gaat open'. Zal in dit geval wel over Biden en de VS zijn gegaan, maar in het algemeen gaat er regelmatig een geldkraan open. De metafoor past goed bij die andere: 'geld als water'. Geld als vloeibare materie. Geld stroomt. Niet te verwarren met geld dat de portemonnee uit vliegt.

Maar geld is niet vloeibaar en alleen muntgeld is materie. Ja, bankbiljetten ook, want van papier, maar het getal erop is al symbolisch en niet méér materie dan de inkt waarmee het gedrukt is.

 

Vloeibare materie wekt de indruk dat het op kan. Wij denken ook vaak dat geld op kan. Mijn en jouw eigen geld kan ook op, want wij samen kunnen geen nieuw geld maken. Maar de regering van ons land kan dat wel. De bank waar we een lening afsluiten ook. Daardoor is er al veel meer geld dan er aan munten of bankbiljetten rondgaat. De laatste decennia is er ook veel meer geld dan er aan goud in de schatkamers ligt en meer dan er aan spullen is gefabriceerd, als je die in geldwaarde taxeert. Het is virtueel geld, dat alleen 'bestaat' in de nullen en enen van de digitale systemen van banken en bankrekeningen.

Naast ruilmiddel is het een uitdrukking geworden van het vermogen om iets tot stand te brengen. Van macht, dus. Óf er iets mee tot stand gebracht wordt, dat is vers twee. En wát, vers drie.

Wie het vermogen heeft om die macht te vergroten door geld te scheppen, is machtiger dan wie dat niet heeft. Maar wát je met dat geld doet, hangt ook af van de waarde die men hecht aan dat geld en aan dat vermogen. Een evenwichtskunst die veel met taal en beeld te maken heeft.

'Spike, Capitalism is like Japanese Knotweed: nothing kills it off. If there were only two people left on the planet, one of them would find a way of making money out of the other.'
'But economics of purpose is not about making money: it's about realigning resources.'
'Isn't language wonderful?'

Jeannette Winterson, The Stone Gods